Η λέξη ξεριξώνω – του κ Σαχανίδη Σωκρ. Κυριάκου

Ξερριζώνω – ξε
Ξερριζώνω. Στην Ποντιακή Διάλεκτο δεν εχρησιμοποιείτο η λέξη ξερριζώνω. Το νόημα που εκφράζει η νεοελληνική λέξη ξερριζώνω στην Ποντιακή Διάλεκτο αποδίδεται με τις εξής λέξεις : αποφυτεύω, απορριζώνω, αποχταλώνω, αχπάνω.

Η λέξη ψυχή κατά τον κ Σαχανίδη Σωκρ. Κυριάκο

Σε προηγούμενο μας άρθρο (Η ψ̌υχή – ψυχͮή – ψ̌η της ποντιακής διαλέκτου!! – Pontiakilelapa’s Blog) αναφερθήκαμε στην λόγια κοινή λέξη ψυχή, τον τρόπο γραφής της αλλά και της εννοιολογικές της εκδοχές όπως αυτές έχουν αποτυπωθεί στο «Ιστορικό Λεξικό της Ποντικής Διαλέκτου» του Άνθιμου Παπαδόπουλου.

Θα ήταν παράλειψη όμως να μην αναφερθούμε στο παρακάτω κείμενο του κ Σαχανίδη Σωκρ. Κυριάκου , ο οποίος γεννήθηκε το 1949 στην Καλλίφυτο Δράμας, σπούδασε οικονομικά και εργάζεται ως οικονομολόγος μελετητής στην Αθήνα. Γράφει ποιήματα από δεκαπέντε χρονών.

Έχει γράψει το βιβλίο, «Μαθήματα Ποντιακής Διαλέκτου» εκδόσεων «Ιδεογραφίες«, πολλά ποιήματα στην ποντιακή διάλεκτο, δέκα τέσσερα θεατρικά έργα, σύγχρονη πολιτική σάτιρα, ομιλίες στην ποντιακή διάλεκτο, CDs με τραγούδια, κλπ

Διετέλεσε:

(α) Γεν γραμματέας του Συλλόγου Ποντίων «Αργοναύται-Κομνηνοί»,

β) Αναπληρωτής γεν γραμματέας της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδας,

(γ) Μέλος της εκτελεστικής γραμματείας της Οργανωτικής Επιτροπής του 6ου Παγκόσμιου Συνεδρίου του Ποντιακού Ελληνισμού.

Κείμενο το οποίο αναρτήθηκε στην ομάδα «ΔΙΑΛΕΚΤΟΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ» από τον κ Σαχανίδη στις 6 Δεκ του 2012 και είναι απόρροια μελέτης των δύο βιβλίων γραμματικής, του Άνθιμου Παπαδόπουλου και του Δημήτρη Οικονομίδη καθώς και του Ιστορικού Λεξικού της Ποντικής Διαλέκτου του Άνθιμου Παπαδόπουλου. Παρακάτω σας το παραθέτουμε αυτούσιο.

Η ψ̌υχή – ψυχͮή – ψ̌η της ποντιακής διαλέκτου!!

Η ψυχή  σύμφωνα με τον Άνθιμο Παπαδόπουλο, είναι λέξη λόγια κοινή εκ του αρχαίου ουσιαστικού ψυχή.

Αναφέρεται στην καθομιλουμένη της Ινέπολης, τα Κερασούντας, της Τραπεζούντας και της Χαλδίας ως ψυχͮή, στην Κερασούντα και Τρίπολη ως ψ̌υχή και ως ψ̌η παμποντιακά.

Στον πληθυντικό αριθμό: τα ψ̌ήα, οι ψ̌ες, τα ψυχάντας με την κατάληξη –άντας η οποία προήλθε αναλογικώς από την κατάληξη –άντοι, όπως και ευχͮή – ευχάντας, χαρά – χαράντας.

Ο καλέτερος – Ο καλύτερος!

Εάν τις δύο ως άνω λέξεις τις δούμε με μια γρήγορη ματιά είναι πολύ πιθανόν να τις θεωρήσουμε όμοιες. Όμως στην ποντιακή, την τόσο απεριόριστα πλούσια δάλεκτο μας «Ο καλέτερος» και «Ο καλύτερος» έχουν διαφορετικές έννοιες, τις οποίες θα τις αναλύσουμε παρακάτω: