Η απόφαση των Σανταίων του Πόντου για αντίσταση στους Τούρκους από το Δεκεμβριο του 1917, της Ευγενίας Δ Μαυροπούλου.

Ευγενία Δ Μαυροπούλου

Με το τέλος της Ρωσικής κατοχής και την οπισθοχώρηση των Ρωσικών στρατευμάτων από τον Ανατολικό Πόντο του Τουρκικού στρατού προηγούντο οι Τσετέδες προξενώντας καταστροφές. Τριάντα Σανταίοι κατέβηκαν στις 10 Δεκεμβρίου 1917 στην Τραπεζούντα, οπλίστηκαν από το Πολιτικό Σωματείο η “ Ένωση” με καινούρια όπλα, ντύθηκαν και ανέβηκαν στη Σάντα.

Οι Σύλλογοι “ΘΗΧΗΣ” και “ΣΑΠΦΩ” στην Επτάκωμη Σάντα του Πόντου, της Ευγενίας Δ Μαυροπούλου

Από την εφημερίδα της Τραπεζούντας “Φάρος της Ανατολής” στις 4/9/1910 πληροφορούμαστε ότι ο αρτισύστατος ημών Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος “Ο Θήχης” εξακολουθεί και πάλιν τας τακτικάς αυτού κατά Κυριακήν κατ’ ενορίαν λαΐκάς διαλέξεις και μάλιστα εις την επιτόπιον γλώσσαν.

Απόφαση Εθνικού Συμβουλίου Πόντου για το Σχηματισμό Βιβλιοθήκης του Πόντου, Επαφές με Ρώσους το Μάϊο του 1920, της Ευγενίας Δ. Μαυροπούλου

Σε πρωτοσέλιδο της εφημερίδας ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΠΟΝΤΟΣ, δημοσιογραφικού οργάνου του Εθνικού Συμβουλίου του Πόντου, στις 20 Μαΐου 1920 γράφεται η απόφαση σχηματισμού βιβλιοθήκης του Πόντου. Την απόφαση αυτή δεν τη σχολιάζω.
Εκείνη την εποχή γινόταν προσπάθεια δημιουργίας Ελληνο-Αρμενικής Ομοσπονδίας όπως υποστήριζε ο Βενιζέλος, ενώ στο Βατούμ κατέφευγαν ανέστιοι και πεινασμένοι χιλιάδες πρόσφυγες του Κάρς.

Οι Σανταίοι και το Κτιριακό Συγκρότημα της Μονής Παναγίας Σουμελά στον Πόντο, της Ευγενίας Δ. Μαυροπούλου

Από το Σανταίο ιστοριογράφο Στάθη Αθανασιάδη, τον συγγραφέα του τρίτομου έργου «Ιστορία και Λαογραφία της Σάντας»,πληροφορούμαστε ότι: «Η Μονή Σουμελά τον καιρό του ιερομόναχου Νικόδημου Μυρίδη (από τη Λιβερά) πήρε απόφαση να ανακαινίσει το κτίριο και να το ανεγείρει μεγαλύτερο και πολυτελέστερο. Επειδή δε οι Σανταίοι φημίζονταν ως άριστοι κτίστες, γι αυτό η Μονή κάλεσε τον πρωτομάστορα Δημήτριο Τσαντεκίδη και του ανέθεσε την ανέγερση. Αυτός στα 1860 άρχισε την ανέγερση. Το σπήλαιο ήταν στη μέση ενός πελώριου και απόκρημνου βράχου, ο πρωτομάστορας δεμένος με σκοινί χάραζε τα θεμέλια και οι μαστόροι, δεμένοι και αυτοί, έσκαψαν και άνοιξαν τα θεμέλια, και με τον ίδιο τρόπο έκτισαν ωσότου ισοπέδωσαν τη βάση, οπότε η δουλειά έγινε πιο εύκολη. Το κτίριο όμως δε συμπληρώθηκε εύκολα, όχι μόνο διότι ήταν τετραώροφο, αλλά και διότι η Μονή δεν είχε όλα τα απαιτούμενα χρήματα.