Γνωμικά Ποντιακής Διαλέκτου από το γράμμα «Κ»

Κάζιν (το αγκανθώδες φυτό εχινόπους ο ακανθόκλαδος, είδος αφάνας): Τη γαμπρού το καλόν άμον τη καζί’ η εβόρα (το καλό του γαμπρού είναι σαν την σκιά του άκανθου, δλδ όπως δεν βρίσκεις δροσιά στον ίσκιο του ακάνθου έτσι δεν θα βρεις καλό και από τον γαμπρό),

Κάθομαι: Το κορίτζ’ όσον ντο κάθεται, η τύχη αθε ανοίεται (όσο περιμένει το κορίτσι τόσο μεγαλώνει η τύχη του)
Τ’ ευτενόν το πράμαν ακριβά κάθεται (όταν αγοράζεις κάτι φτηνό θα σου αποβεί τελικά ακριβότερο),

Κακοπαθάνω: Αϊλλοί τον καλομάθετον και που κακοπαθάνει (αλίμονο σε εκείνον που έχει καλομάθει όταν θα κακοπάθει),

Καλαφάτης (ο εργάτης που γεμίζει τα διάκενα των αρμών σε πλοία με το κατάλληλο υλικό και τα στεγανοποιεί με πίσσα): Π’ έχͮ’ αμπέλα̤ βαλλ’ αργάτους και καράβα̤ καλαφάτους (ο σώφρον άνθρωπος εξασφαλίζει κάθε πράξη στην ζωή του),

Καλογεννούδα (η γυναίκα που γεννά πολλά και υγιή τέκνα): Η καλογεννούδα η μάννα νικά τον Χάρον (ότι και αν της αποβιώσουν κάποια από τα παιδιά της θα της απομείνουν και άλλα θέτοντας την ως νικήτρια του Χάρου),

Καλομηνεύκουμαι (φέρομαι σαν τον Μάϊο): Ο Μάρτς όνταν μαρτεύκεται, δα̤βαίν’ τον Καλαντάρην κ’ όνταν καλομηνεύκεται, δα̤βαίν’ τον καλοκαίρην (όταν ο Μάρτιος έχει κακοκαιρίες αυτές είναι χειρότερες από του Ιανουαρίου, αλλά όταν έχει καλοκαιρίες αυτές ξεπερνούν του καλοκαιριού),

Καλός: Καλόν ποίσον και καλόν μ’ άναμεντς (κάνε το καλό χωρίς να περιμένεις το ίδιο)

Καματερωσύνα̤ (φιλεργία, φιλοπονία): Με τον κλεψίον να επέγ’νεν εμπροστά η δουλεία, οι πεντικοί πα θα εγίν’σαν, με την καματερωσύνα̤ν πα να επέγ’νεν εμπροστά, οι μερμήκες πα θα εγίν’σαν (ούτε με την κλεψιά αλλά ούτε και με την υπερβολική εργασία προκόπτει ο άνθρωπος, αλλά με την τιμιότητα και την μετρημένη εργασία),

Κανάκεμαν (περιποίηση, χάδια): Η κόρ’ που θέλ’ κανάκεμαν, ας παίρει χͮέρον άντραν (η γυναίκα που θέλει χάδια ας παντρευτεί χήρο άντρα),

Καρυδόφυλλον: Βάλε το καρυδόφυλλο φάε την εβδομάδα (την εβδομάδα της Πεντηκοστής βάζουν στον κόρφο τους καρυδόφυλλα ως ιαματικά, επιτρέπεται η κατάλυση της νηστείας την Τετάρτη και την Παρασκευή),

Κάτα (γάτα): Την κάταν άμον ντο σπίγξ’ ατεν, λαγγεύ’ ‘ς σον πρόσωπο σ’ (ότι η ασκούμενη σε κάποιο πρόσωπο βία έχει και την αναμενόμενη αντίδραση), Η κάτα ντο γεννά πεντικόν πιάν’ (η ομοιότητα των τέκνων προς τους γονείς ως προς τα ηθικά ελαττώματα ή τις κακίες),

Κατακλαίω (διασύρω, καταλαλώ, κατηγορώ): Κορίτζ’ πη κατακλαίει, εγκλεσίαν χαλάν’ (ο διασυρμός κόρης είναι έγκλημα, ως και ο χαλασμός μιας εκκλησίας),

Καταλύνω (καταστρέφω, καταλύω την νηστεία, καταβροχθίζω, εξηγώ – ερμηνεύω): Απουβραδής γι͜όρτασε με και την αυγήν κατέλυσε με (ένας άνθρωπος οφείλει να διακόψει την εργασία του από την εσπέρα της παραμονής μιας εορτής),

Καταπραένω (καθίσταμαι ήπιος, πράος): Απρίλτς κι͜ αν ‘κατεπράεσεν, απρινάρευτος ‘κ’ εξέβεν (λέγεται για αναγκαία τεχνητή θέρμανση τον μήνα Απρίλιο),

Κέιφιν (ευθυμία, διασκέδαση, κέφι): Έναν καρτού υπομονήν, δέκα χρονών κέιφ’ (έντονη ολιγόωρη εργασία παρασκευάζει πολυχρόνια ευτυχία),

Κεφάλαιον (Αρχή υπερέχουσα): Τόπου συνήθεια, νόμου κεφάλαιον (ότι τα έθιμα κάθε τόπου έχουν ισχύ όπως οι νόμοι),

Κλεθρένo̤ς (ο κατασκευασμένος από κλήθρα): Ο γαμπρός εν’ κλεθρένεν παραστάρ’ (δηλαδή όπως ένα παραστάρι κατασκευασμένο από κλήθρα είναι άχρηστο έτσι και ο γαμπρός είναι ανώφελος στα πεθερικά),

Κλεψίον (κλοπή): Με τον κλεψίον να επέγ’νεν εμπροστά η δουλεία, οι πεντικοί πα θα εγίν’σαν (δηλαδή εάν με την κλοπή πήγαινει μπροστά η δουλειά θα γινόντουσαν πλούσιοι και οι ποντικοί),

Κλίνω (κλίνω, γέρνω): Κλιμένον κεφάλιν το σπαθίν ‘κί κόφτ’ α̤το (όποιος υποχωρεί και υποκύπτει τυγχάνει χάριτος),

Κόκκαλον: Αβάφτιστον κόκκαλον ‘ς σον παράδεισον ‘κί πάει (ότι ο μη χριστιανός δεν γίνεται αποδεκτός στον παράδεισο),

Κολάκεμαν (περιποίηση, χάδι): Η κορ’ που θέλ’ κολάκεμαν ας παίρει χͮέρον άντραν (η γυναίκα που θέλει χάδια ας παντρευτεί χήρο άντρα),

Κοσμοκράτορας (κυρίαρχος του κόσμου): Κοσμοκράτορας κ’ αν γίνεσαι, στομοκράτορας ‘κ’ επορείς να γίνεσαι (η ελευθερία του λόγου είναι αδύνατον να περιορισθεί με απαγορεύσεις).

Διαβάστε ακόμα:

https://atomic-temporary-10404519.wpcomstaging.com/2022/10/22/10680/