Ένα κείμενο εξολοκλήρου στην ποντιακή διάλεκτο από τον Ιορδάνη Παπαδόπουλο, ένα όνειρο που είδε και το κατέγραψε προκειμένου να αποτυπωθεί στην μηχανή του χρόνου για τις επόμενες γενιές. Θέμα του ο χαλαϊτζ̌ής δηλαδή ο γανωματής.

Χαλαϊτζ̌ής…!!!

Άν λέγω σας παιδία, τ’ οραματιάσκουμαι οψέ τό βράδον θά θαμάουστουν…!!!
Αείκον όραμα πά ΐνεται…???
Σά χωρία τ’ Ατάπαζαρ, τεά χαλαϊτζ̌ής έμ’νε σ’ αούτο τ’ όραμα μ’, κι’ εχπάσκουμ’νε νά διαβαίνω πλάν’ σό μέρωμαν απάν’, σκοτία πίσσα οξούκα…καί…
Κατήβα τεά, σό σαμαλούχ, νά τσ̌ουβαλιάζω τά σύνεργα μ’ καί γνεφίζω μ’ ένα χαϊλάμαν καί τό τσσιράκ’ ίμ τόν Μήττο, τσ̌απρομμάτ’ς αμάν καλόγνωμος παιδάς, π’ εθέλ’νε πολλά νά μαθάν’ε καί ΐνεται χαλαϊτζ̌ής σά κάθεν κά’ τά χωρία…τό ‘Αχτας, τό Παζαρτσ̌ήκ, τήν Γκουμούσοβα, τό Χεντέκ, τό Καράντερε καί τ’ άλλα τά χωρία καί μαχαλάδες….εμέν τέ, τά χρόνι͜α μ’ εβάρυναν τά ποδάρι͜α μ’, κι’ εκές άλλον μία θ’ ενουΐζ’ ατό νά δρομάουμαι…άς ‘ς’ σό Κεστενέπουναρ πά μακρά ρούζ’νε…
Μήττα τσσαΐζω, φέρ’ον με, τό μουτζ̌ουρένεν τό τσσουβάλ’ παιδά καί έναν άλλ’ έναν άς σύρουμε απές τά σύνεργα μ’ ανασπάλλουμε κάν’αν…
Κρατεί ο παιδάς κι’ εγώ σύρω απές, τήν ταβά, τό φυσερόν,, τήν χαλαήν, τό νισ̌ατίριν, τήν χαβού καί τ’ αέτσι μ’, τήν μασ̌ά πά επΐασα κι’ έσυρα καί ρωτώ τόν παιδά, νέ’παι όλια επαίρ’ ατά γιάμ κάτ’ ενέσπαλα… Τό τσ̌ακούτσ’, Γιορδάμ’ – πάσ̌ια, τό τσσακούτσ’ πά έπαρ’, αμάν σό κιφάλ’ ίμ, μή σύρ’τς ατό άλλο μίαν πολλά παρακαλώ σε…
– χͮέζω, τόν πασ̌ιά σ’ είπα, απ’ απές ίμ καί εντώκα ‘τον τήν σαμαρέαν…!!!
Ισ̌τέ, σύναυγα εξέβαμε σήν στράτα γιά τήν Κουρούτερε, κι’ επε’εί θά κατηβαίνουμε σό Τσ̌οπανγιατάχ εδέβε πολλά καιρός νά πάω ‘κές καί σ’ ατά τά χωρία, εγνώριμος είμαι καί πολλά δουλείας εποίκα, κι’ ευρΐουνταν καί πολλά χαλκώματα καί σκεύ’ια….
Σά τρία ώρας, η πορπατεσία ‘μουν σόν ανέφορον έγ’κε μας σό τσ̌ατάλ’ τή στράτας τή Σελπετί-πουνάρ κι’ εκάτσα κά, έναν ξαόπον ν’ αναπάουμαι , η Κουρούτερε αχά σά ποδάρι͜α ‘μουν, κι’ ο παιδάς κατακιφαλϊάεται μέ τό τσσουβάλ’ σήν ράχͮια ν’ άτ, απές σή Κουρούτερε τό χωρίον κι’ ουρνάτε καί γαραλαΐζ’…
– Χαλαϊτζ̌ής, χαλαϊτζ̌ής, χαλαϊτζ̌ής… 5 γρόσια τό δίλαβον, 5 γρόσια τό χαλκοτήγανον, 3 γρόσια τά σκεύ’ια…κυράδες καί νυφάδες ,  τοί χͮεράδες μ’ ένα φίλεμα κι’ έναν εγκαλι͜όπο, χαλκώνωωωω…

Τόν αφορισμένον, κεπεζέν θ’ εφτάει με σό ξένον τό χωρίον, κάποιος νά ευρΐεται καί σ̌υρίζ’-ι-ατό σήν γαρή μ’ τήν Γιορδαμίνα καί χάρ’ πελιά σό κιφάλ’ ίμ ντό θά ρούζ’…
Κοτσιχτά έτρεξα απ’ οπίς σ’ άτ’ κι’ ετάλεψα τ’ ωτί ν’ άτ’, λαβάσ̌’ εποίκα ‘το….
– Σκύλιε, μιτίνγκ, χͮέζω τήν γεννεά σ’, ντό είναι ατά τό λές…πού’κες νέ’παι έκ’σες, ατά τ’ αφορισμενείας καί λές σήν χώρα…

Κλαίει, σύρ’ τό μυτίν άτ’ καί μουρδουλίζ’ καί λέ’ει πουσπουριστά…
– Γιορδάμ-εφέντη, εκει’ά σά κάθεν τά χωρία όντες εσαγλάψαμε τόν Σταυρίτε, έεεε κι’ αέ’τς ετσ̌άϊζες εσύ πά…
– Τσούνας γεννεμασέα σού’ς, τσσούρ’ ατό εταζουλάψα ‘τον , εείνα τά χωρία άς σό Κεστενέπουναρ μακρά ρούζ’νε…

Κι’ αναχάπαρα έκ’σα τήν γαρή : σσούκ’ νέ’ ανευλόητε, ηλέψεν, ολημέρα εγέντον’ε κι’ εσύ κείσαι καί κοιμάσαι…!!! Ελάγκεψα άν’ εσκώθα ο άχαρον κι’ εσπόγκ’σα τά ιρδώματα μ’ άς ‘ς’ σά κατσ̌ΐα μ’…
– ‘μώ τό Θεγός είπα ‘τεν , πότε εμέρωσεν…???
Κι’ έρθεν η ψ̌ή’μ απάν’ ίμ…!!!

Αταπαζαρλήδικα
Ι. Π. Μεσημέρι 12/10/2022

Πηγή: Ιορδάνης Παπαδόπουλος