Η ελληνική φωνή κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν «αυδή». Η λέξη αυτή, όπως αναφέρει στο βιβλίο του «Είς οιωνός άριστος αμύνεσθαι περί γλώσσης», ο καθηγητής, φιλόλογος και ερευνητής κ Αντωνάκος Αντώνιος, δεν είναι τυχαία. Προέρχεται από το ρήμα «άδω» που σημαίνει τραγουδώ και δηλώνει τη φωνή που είναι τραγουδιστή. Η ελληνική γλώσσα ήταν μελωδική, σαν μουσική λόγω της εναλλαγής μακρόχρονων και βραχύχρονων φωνηέντων, τα οποία ήταν αρμονικά τοποθετημένα.

Η εξέλιξη, όπως έχω αναφέρει σε προγενέστερο άρθρο μου, δεν επιφέρει πάντοτε τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Όταν αυτή έχει να κάνει με την γλώσσα μας τότε θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι  κάθε αλλαγή της δεν επηρεάζει μόνο την γλώσσα αλλά και άλλες πολύ σημαντικές κατηγορίες του βίου μας.

Όπως αναφέρει ο κ Αντωνάκος Αντώνιος, η κατάργηση του τελικού «ν» στην αιτιατική του άρθρου, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων είχε ως αποτέλεσμα τον «Λήθαργο του εγκεφάλου». Εάν κάποιος δοκιμάσει να προφέρει παρατεταμένα τον φθόγγο «ν» θα αισθανθεί να δονείται όλο του το κεφάλι και συνεπώς ο εγκέφαλός του. Η δόνηση αυτή προέρχεται από την προφορά του «ν», η οποία εγείρει τον εγκέφαλο, ενώ η απουσία της τον υπνώνει. Το πόσο σημαντική για την γλώσσα είναι αυτή η κατάργηση φαίνεται από την φράση του νομπελίστα ποιητή Οδυσσέα Ελύτη ότι «σήμερα όλες οι λέξεις έχουν μια τρύπα», εννοώντας σαφώς ότι τελειώνουν με μια τρύπα ελλείψει του τελικού «ν».

Η ποντιακή διάλεκτος, όπως μας κατέγραψε ο Αρχιμανδρίτης Άνθιμος Παπαδόπουλος στην «Ιστορική Γραμματική της Ποντικής Διαλέκτου», διατήρησε γραμματικούς κανόνες της Ελληνικής γλώσσας, ως κλαδί και αυτή ίδιας ρίζας διασώζοντας στο μέτρο του δυνατού τα βασικά συστατικά της.

Έτσι αν και αποβάλλεται το τελικό «ν» στην Ινέπολη, Αμισό, Κοτύωρα, Όφη και Σούρμενα  εντούτοις διατηρείται ακέραιο, στην Κερασούντα, Νικόπολη, Τρίπολη, Τραπεζούντα, Ματζούκα, Σάντα και σε όλη την επαρχία της Χαλδίας, π.χ. «ο άρθωπον, ο πετεινόν, ο πάππον», αλλά και «το ξύλον, το καρφίν, το κατζάτιν, έναν ημέραν».

Ενικός Αριθμός

Ον.     ο        άρθωπον                                  το       ξύλον

Γεν.    του     αρθώπ’(ου), αρθωπί(ου)             του     ξυλί(ου)

Αιτ.     τον     άρθωπο(ν)                                το       ξύλον

Κλ.               άρθωπε                                      –         –

Το «ν» ανεξαρτήτως ιδιώματος αποσιωπάται από το άρθρο κατά κανόνα πριν από τα «μου, σου», π.χ. «το παιδίν εμουν – εσουν» αλλά και «το παιδί μου – σου».

Στα ιδιώματα Όφεως και Σουρμαίνων το τελικό «ν» οποιασδήποτε λέξεις ακούγεται μόνο στις κλινόμενες προσωπικές αντωνυμίες που αρχίζουν από φωνήεν, π.χ. «την καρδία, αλλά την καρδίαν ατ’, έλουσε, αλλά έλουσεν ατονα»

Στην περίπτωση αποβαλλόμενου επίτονου φωνήεντος συναποβάλλεται και το τελικό «ν», όταν αυτό αποτελεί μετά του προηγούμενου συμφώνου σύμπλεγμα δυσεκφώνητο, όπως «βασιλοσκάμνιν – βασιλοσκάμν’ – βασιλοσκάμ’». Ομοίως στους ρηματικούς τύπους όπως «εσηκούμουν – εσκ’κούμ’, εκυλίουμουν – εκυλίουμ’, εμουν – εμ’, εσουν – εσ’» κτλ

Το «ν» εμφανίζεται στην δημοτική ποίηση ως παράσιτο «–ι(ν)». Σε όσα ιδιώματα αποβάλλεται στην ποίηση παραμένει, εκεί όπου το μέτρο το απαιτεί.

π.χ. το γεφύρ’ «χίλοι μαστόροι έχτιζαν τη Τρίχας το γεφύρ-ι(ν)»

Κατά παρέκκλιση των κανόνων της γραμματικής, της ποιητικής αδείας, το παράσιτο αυτό χρησιμοποιήθηκε για την συμπλήρωση του μέτρου σε επίθετα, αντωνυμίες, ονόματα πάσης φύσεως, ρηματικούς τύπους και επιρρήματα, π.χ.«είσαι μικρή και φλίνεσαι και πας μακρά και κλαίς-ιν».

Προστίθεται κατά την μεσαιωνική κληρονομιά σε όλα τα εις «-μα» ουσιαστικά, είτε πρωτότυπα είτε ρηματικά παράγωγα, όπως «αίμαν, γάλαν, γράμμαν, πράγμαν, και αγάπεμαν, τέρεμαν, χάρισμαν, χώρισμαν κτλ». Εξαιρούνται του νόμου αυτού τα ιδιώματα, στα οποία ανέκαθεν δεν υπήρχε το τελικό «ν» ή αποσιωπήθηκε μεταγενέστερα.

Εάν για έναν φθόγγο χρειάζεται να γράψουμε αριθμό σελίδων για να τον εξηγήσουμε αναρωτηθείτε τον όγκο των σελίδων που απαιτούνται για να επεξηγήσουμε όλο το αλφάβητο καθώς και τους γραμματικούς κανόνες που διέπουν την Ελληνική μας γλώσσα και τις διαλέκτους αυτής.

«Στα χρόνια μας, πρέπει να μην το ξεχνάμε, το ζήτημα δεν είναι πια αν θα γράφουμε καθαρεύουσα ή δημοτική. Το τραγικό ζήτημα …είναι αν θα γράφουμε ή όχι Ελληνικά» έλεγε ο νομπελίστας ποιητής μας Γιώργος Σεφέρης. Παραλλάσσοντας και εγώ την υστερνή φράση του …. «αν θα γράφουμε ή όχι, όπως κάποτε η πρόγονοι μας, την Ποντιακή Διάλεκτο».

                                                  Χαριτίδης Κ. Ιωάννης ¨Χαρίτον¨