Τραγούδια και σκοποί του Πόντου CD 1
ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΤΩΝ 4 CDS
ΤΟΥ ΧΟΡΕΥΤΙΚΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ΠΟΝΤΙΩΝ «ΣΕΡΡΑ»:
1.Τικ’ (μονόν).
(Στίχος δεκαπεντασύλλαβος, ρυθμός 5/8)
Τραγούδι: Ιωαννίδης Γιώργος Θεοδωρίδης Παναγιώτης
Λύρα: Ιωαννίδης Λάζος
Φλογέρα: Νικολαΐδης Παντελής
Νταούλι: Νικολαΐδης Παντελής
Σεβντά ντο έν’ ´κι ξέρετεν, άμον καρφίν καρφούται,
με κελπετήν να σύρ’ς ατο, άλλο ´κι ξεκαρφούται.
./.
Τερέστεν τον κουκουλαλήν, τερέστεν την κουκούλαν,
αρματωμένος σιλιαχλής αράζ’ απέσ’ ´ς ση βρούλαν.
./.
Ούτε θα καταρούμαι σε, ούτε μα≤αίρ’ θ’ εβγάλλω,
θα κουβαριάζω την καρδιά μ’ κ’ εσέναν θ’ ανασπάλλω.
./.
’Σ σα παρχάρâ μη λάσκεσαι, γιαβρί μ’, χωρίς εμέναν
Κι’ ασ’ όλâ τα νερά μη πίν’τς κάποιον έ≤’ εβδέλλαν.
./.
Νεοελληνική απόδοση
Το τι είναι αγάπη δεν ξέρετε, σαν το καρφί καρφώνεται,
και με τανάλια να το τραβήξεις άλλο δεν ξεκαρφώνεται.
./.
Κοιτάξτε τον κουκουλοφόρο, την κουκούλα του κοιτάξτε,
αρματωμένος, οπλισμένος μέσα στη φλόγα πηδάει.
./.
Ούτε θα σε καταραστώ, ούτε μαχαίρι θα βγάλω,
θα κάνω κουβάρι την καρδιά μου και σένα θα ξεχάσω.
./.
Στα θερινά λιβάδια, πουλάκι μου, μην τριγυρνάς χωρίς εμένα,
κι απ’ όλα τα νερά μην πίνεις, κάποιο έχει βδέλλα.
./.
2.Τικ’ (μονόν).
(Στίχος δεκαπεντασύλλαβος, ρυθμός 5/8)
Τραγούδι: Σοφιανίδης Γιώργος
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Φλογέρα: Σοφιανίδης Γιώργος
Νταούλι: Ευφραιμίδης Ιωάννης
Εσκέμυναν τ’ ολόερα σ’, αρ’ έγριναν τ’ αυλία σ’,
άλλο ´κ’ έκ’σα την καλατζή σ’, πουλόπο μ’ τη λαλία σ’.
./.
Τ’ ομμάτâ ’τς άμον θάλασσα, νασάν που κολυμπάει,
ατού ´ς τ’ άσπρα τα κύματα, και ´ς την εγάπην πάει.
./.
Τ’ ομμάτâ ’τς άμον θάλασσα, τ’ οφρύδ’ καγκέλ’ καγκέλι,
εσύ θα παίρτς τ’ εμόν την _ην, ´κι θα προφτάν’ν αγγέλοι.
./.
Ατό κοιμάται ´ς σα ψηλά, και ´ς σ’ άσπρα τα κρεβάτâ,
την κάρδια μ’ ετσουρούεψα ´ς σ’ ατηνές τα σοκάκια.
./.
Πασκ’ είσαι πολλά έμορφος, γιά πολλά τσαλιμλήσσα;
το στούδι σ’ αγαπίεται, μικρέσσα μ’ τρυγονίτσα μ’.
Νεοελληνική απόδοση
Ασκήμυναν τα γύρω σου κι αγρίεψαν – ερημώθηκαν – οι αυλές σου,
δεν ξανάκουσα την ομιλία σου, πουλάκι μου τη λαλιά σου.
./.
Τα μάτια της σαν θάλασσα, χαρά σ’ αυτόν που κολυμπάει,
αυτού, στ’ άσπρα τα κύμματα, και στην αγάπη πάει.
./.
Τα μάτια της σαν θάλασσα, το φρύδι στροφή, στροφή,
εσύ θα πάρεις τη δική μου ψυχή, δε θα προφτάσουν οι αγγέλοι.
./.
Αυτό κοιμάται στα ψηλά και στ’ άσπρα τα κρεβάτια,
την καρδιά μου τη σάπισα σ’ αυτηνής τα σοκάκια.
./.
Μήπως είσαι πολύ όμορφη ή πολύ σκερτσόζα;
το κόκαλό σου αγαπιέται μικρή μου αγαπημένη.
./.
3.Τικ’ (διπλόν).
(Στίχος δεκαπεντασύλλαβος, ρυθμός 5/8)
Τραγούδι: Θεοδωρίδης Παναγιώτης
Λύρα: Ιωαννίδης Λάζος
Νταούλι: Νικολαΐδης Παντελής
Για έλα για θα έρχουμαι, για το ποτάμ’ θα σκίζω,
στείλον με το μαντηλόπο σ’ τα δάκρυα μ’ να σπογγίζω.
./.
Για έλα για θα έρχουμαι, ´ς σην στράταν θ’ απαντώ σε,
εντρέπουμαι να λέω σε κορτσόπον ντ’ αγαπώ σε.
./.
Νεοελληνική απόδοση
Ή έλα ή θα έρθω, ή το ποτάμι θα περάσω,
στείλε μου το μαντηλάκι σου τα δάκρυά μου να σκουπίσω.
./.
Ή έλα ή θα έρθω στο δρόμο θα σ’ ανταμώσω,
ντρέπομαι να σου πω κορίτσι μου ότι σε αγαπώ.
./.
4.Τικ’ (διπλόν).
(Στίχος δεκαπεντασύλλαβος, ρυθμός 5/8)
Τραγούδι: Καρασαββίδης Δημήτρης
Αγγείον: Σοφιανίδης Γιώργος
Νταούλι: Κοπαλίδης Παναγιώτης
Εσύ εμέναν έλεες, καν’νάν ´κι καλατσεύω,
με τ’ ομματόπα μ’ είδα σε τον Θεό σ’ ´κ ινιανεύω.
./.
Άρ’ με το τουλουμόπο μου ´ς σον Άδ’ ´κι κατηβαίνω,
εκεί παραπονέματα, έναν βράδον ´κι μένω.
./.
Ανάθεμα-ν ανάθεμα, διπλά-ν αναθεμά σε,
’ς σην _ή σ’ ελιγοθύμανα, ´συ έλεες κοιμάσαι.
./.
Εξέβεν απάν’ ´ς σο κεράσ’, εσώρευεν κεράσâ,
ερχίνεσεν να τραγωδεί τ’ αρνί μ’ γιαβάσ’- γιαβάσâ.
./.
Νεοελληνική απόδοση
Εσύ εμένα μ’ έλεγες κανένα δε μιλάω,
με τα ματάκια μου σε είδα, το Θεό σου δεν πιστεύω.
./.
Και με την τσαμπούνα μου στον Άδη δεν κατεβαίνω,
εκεί πολλά παράπονα μια βραδιά δε μένω.
./.
Ανάθεμα, ανάθεμα, διπλά ανάθεμά σε,
στην ψυχή σου – στα στήθια σου – λιποθυμούσα κι εσύ έλεγες κοιμάσαι.
./.
Βγήκε πάνω στην κερασιά και μάζευε κεράσια,
άρχισε να τραγουδά, η αγάπη μου, σιγά – σιγά.
./.
5.Τ’ από κάθεν κιάν’.
(Στίχος δεκαπεντασύλλαβος, ρυθμός 5/8)
Τραγούδι: Αμαραντίδης Γιώργος – Παρχαρίδης Αλέξης
Ζουρνά: Παπαγιαννίδης Πόλιος
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
Θυμάσαι οντές επέγ’ναμε ´ς σ’ ορμάνâ τζαναβάρâ
η πάχνâν έναν πιθαμήν, νε τσαρού≤â νε ορτάρâ;
./.
Έλα-ν αρνί μ’, έλα πουλί μ’, έλα-ν ολίγον κι’ άλλο,
δâβαίν’νε χρόνâ και καιροί ´κι θ’ ανταμώνουμ’ άλλο.
./.
´Σ σα μέσα σ’ να τυλίουμαι, ´ς σην τσάμâ σ’ να γριβώνω,
έναν _ήν χρωστώ ´ς σον Θεόν, παίρει ατο και γλυτώνω.
./.
Εγώ είμαι-ν ασ’ σο Πορτοράζ, (Σερανλάρ), εσύ απ’ αλλού χωρίον,
το κρεβατόπο μ’ έν’ στενόν, έλα ειτâδά ολίγον.
./.
Νεοελληνική απόδοση
Θυμάσαι όταν πηγαίναμε στα δάση σαν άγρια θηρία,
η πάχνη μια πιθαμή, χωρίς κάλτσες και τσαρούχια.
./.
Έλα καλή μου, έλα πουλί μου, έλα λίγο ακόμη,
περνάνε χρόνια και καιροί και δε θα ξανανταμώσουμε.
./.
Στη μέση, στο κορμί σου, να τυλιχτώ, στην πλεξούδα σου να πιαστώ,
μια ψυχή στο Θεό χρωστώ, την παίρνει και γλυτώνω.
./.
Εγώ είμαι από το Πορτοράζ’ (Σερανλάρ)* εσύ από άλλο χωριό,
το κρεβατάκι μου είναι στενό, έλα λιγάκι πιο εδώ.
./.
*Πορτοράζ, Σερανλάρ, παλιά ονόματα των χωριών Πρωτοχώρι, Αλωνάκια του Ν. Κοζάνης.
./.
6.Τριπάτ’
Ζουρνά: Χριστοφορίδης Χριστόφορος . Σιαχπεντέρ’ς
Νταούλι: Νικολαΐδης Παντελής
7.Από πάν’ καικά (Ματσούκας).
(Στίχος δεκαπεντασύλλαβος, ρυθμός 5/8).
Τραγούδι: Αμαραντίδης Γιώργος . Παπαγιαννίδης Πόλιος
Λύρα: Αμαραντίδης Γιώργος
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
Έχ’ κ’ έρται ο Γιακούπ’-αγάς, Ελένε μ’, τέρεν την ’τοιμασέα σ’, ωφ ωφ,
την πόρτα σ’ άφ’ς ακράνοιχτον, Ελένε μ’, θα μπαίνω ’ς ση φωλέα σ’, ωφ ωφ.
./.
Έχ’ κ’ έρται ο Γιακούπ’-αγάς, Ελένε μ’, τέρεν το χαζιρλούκι σ’, ωφ ωφ,
θα έρχουμαι και ’ς σην κατσά σ’, Ελένε μ’, θα σ’κώνω το τιρλούκι σ’, ωφ ωφ.
./.
Εγώ εσέν, εσύ εμέν, Ελένε μ’, πασκείμ’ ’κι αροθυμούμε; ωφ ωφ,
τ’ έναν τ’ άλλο να ’λέπομε, Ελένε μ’, καμμίαν ’κ επορούμε, ωφ ωφ.
./.
Κορώνα μ’ σύρον την περτέ σ’, ασχώρετον, χαμέλωσον τη λάμπαν, ωφ ωφ
έλα-ν ας αναπάουμες, ασχώρετον, πασκείμ’ θα ζούμε πάντα; ωφ ωφ.
./.
Στη δεύτερη επανάληψη στο τέλος του δεύτερου ημιστίχιου κάθε στίχου, αντί για ωφ ωφ ακούγεται το έλα-ν έλα.
./.
Νεοελληνική απόδοση
Είναι στο δρόμο κ’ έρχεται ο Γιακούπ-αγάς, κοίταξε να ετοιμαστείς,
την πόρτα σου άφησ’ την μισάνοιχτη, θα μπω στη φωλιά σου.
./.
Είναι στο δρόμο κ’ έρχεται ο Γιακούπ-αγάς, φρόντισε να ’ναι όλα έτοιμα,
θα έρθω στο κιλίμι – στρώμα σου, θα σε αναστατώσω.
./.
Εγώ εσένα κ’ εσύ εμένα μήπως δεν επιθυμούμε;
ένας τον άλλον να δούμε, καμιά φορά δεν μπορούμε.
./.
Χήρα μου, τράβηξε την κουρτίνα σου, χαμήλωσε τη λάμπα,
έλα ν’ αναπαυθούμε, μήπως θα ζήσουμε για πάντα;
./.
8.Αγκαλιαστόν.
(Στίχος δεκαπεντασύλλαβος, ρυθμός 5/8)
Τραγούδι: Θεοδοσιάδης Κώστας
Λύρα: Θεοδοσιάδης Κώστας
Φλογέρα: Νικολαΐδης Παντελής
Νταούλι: Νικολαΐδης Παντελής – Φωτιάδης Παύλος
Τερέστε ατεν τήν έμορφον, τερέστεν το πιτσίμ’ν ατ’ς,
ατσάπσαν ποίον παλικάρ’, θα συρ’ και παιρ’ την _ήν ατ’ς.
./.
Του σκύλ’ ο υιόν που έει σε ’κι ξέρ’ το μεκατίρ’-ι- σ’,
άφ’ς ατον κ’ έλα μετ’ εμέν, θα φτάγω το χατίρ’ ι-σ’.
./.
Παλικαρόπον είμ’ εγώ, θα φτάγω αγουρότας,
έναν πρωί θα ευρίκ’ς με οξωκά-ν ασ’ σην πόρτα σ’.
./.
Ο κόσμος όλôν κάμ’ και ζει και πορπατεί ληγάρâ,
εγώ άμον τον παλαλόν μετρώ τ’ εγάπ’ς τ’ ιχνάρâ.
./.
Λελεύω σας μ’ ελέπετεν τ’ εμά τα τζεχελούκια,
μικρός εσέβα ´ς ση σεβτάν και με τα χαβεσλούκια.
Νεοελληνική απόδοση
Κοιτάξτε την την όμορφη, κοιτάξτε τα καμώματά της,
Άραγε ποιο παλικάρι θα τραβήξει και θα πάρει την ψυχή της – θα κερδίσει την αγάπη της.
./.
Αυτός ο αθεόφοβος (του σκύλου ο γιος) που σ’ έχει, δεν ξέρει την αξία σου,
άφησέ τον κ’ έλα με μένα, θα κάνω το χατίρι σου.
./.
Παλικαράκι είμαι εγώ, θα κάνω παλικαριές
ένα πρωί θα με βρεις έξω από την πόρτα σου.
./.
Ο κόσμος όλος δουλεύει και ζει και περπατάει γρήγορα,
εγώ είμαι όπως ο τρελός, μετρώ της αγάπης τις πατημασιές.
./.
Σας ικετεύω μη βλέπετε τις δικές μου τις απειρίες,
μικρός μπήκα στην αγάπη με πόθους και λαχτάρες.
./.
9.Χυτόν.
(Στίχος δεκαπεντασύλλαβος, ρυθμός 5/8)
Τραγούδι: Υφαντίδης Ηλίας
Αγγείον: Υφαντίδης Ηλίας
Νταούλι: Νικολαΐδης Παντελής
Έλα πουλόπο μ’ μετ’ εμέν, λελεύω ´γώ την έλα σ’.
Έλα πουλόπο μ’ μετ’ εμέν, γουρπάν εγώ ´ς σην έλα σ’.
Το τουλουμόπο μ’ θα παίζω, ´κι θα ´γροικά κανένας.
Εγώ θα παίζω το τουλούμ’ ´κι θα ´γροικά κανένας.
./.
Επωδός
Τούλα-τούλα-τούλαλα, α-λά, τούλαλα,
το ταούλ’ και η ζουρνά, παρεβγάλ’νε μας πολλά.
Το ταούλ’-ι- μ’ έν πετσένιον κι η ζουρνά μ’ κοκκυμελένιον
τη ζουρνάς-ι-μ’ το τσιμπόν’, ίλιαμ όντες θυμών’.
Τη ταουλί μ’ το κοπάλ’ όντες κοπανίζ’ τ’ ομάλ’,
χαμογελούν οι νυφάδες και δακρâούνε οι ≤εράδες.
./.
Χάραξεν η ανατολή, εφώταξεν ημέρα,
γουρπάν’ εγώ να γίνουμαι ´ς σ’ εμόν την περιστέραν.
./.
Επωδός
Τούλα-τούλα-τούλαλα, α-λά, τούλαλα,
το ταούλ’ και η ζουρνά, παρεβγάλ’νε μας πολλά.
Το ταούλ’-ι- μ’ έν πετσένιον κι η ζουρνά μ’ μαλαΜατένιον
τη ζουρνάς-ι-μ’ το τσιμπόν’, ίλιαμ όντες θυμών’.
Τη ταουλί μ’ το κοπάλ’ όντες κοπανίζ’ τ’ ομάλ’,
χαμογελούν οι νυφάδες και δακρâούνε οι ≤εράδες.
./.
Νεοελληνική απόδοση
Έλα πουλάκι μου μ’ εμένα, να χαρώ εγώ τον ερχομό σου.
Έλα πουλάκι μου μ’ εμένα, θυσία εγώ να γίνω στον ερχομό σου.
Τη μικρή μου τσαμπούνα θα παίζω, δε θα καταλάβει κανένας,
εγώ θα παίζω την τσαμπούνα, δεν θα πάρει είδηση κανένας.
./.
Επωδός
Ήσυχα, ήσυχα, ήσυχα,α,α και πάλι ήσυχα
το νταούλι και ο ζουρνάς μας ξεπροβοδίζουν πολύ.
Το νταούλι μου είναι πετσένιο κι ο ζουρνάς μου από κορόμηλο (μαλαΜατένιο),
του ζουρνά μου η γλώσσα – αυλός, ιδίως όταν ερεθίζεται – θυμώνει
του νταουλιού μου ο κόπανος όταν χτυπάει τ’ ομάλ’ (σκοπός)
χαμογελούν οι νύφες και δακρύζουν οι χήρες.
./.
Αρχίζει να ξημερώνει, έλαμψε το φως της ημέρας
θυσία εγώ να γίνω στη δική μου περιστέρα (αγάπη).
./.
Επωδός (επανάληψη)
./.
10.Τικ’ (Ίμερας)
(Στίχος δεκαπεντασύλλαβος, ρυθμός 2/4 ή 4/8)
Τραγούδι: Ιωαννίδης Γιώργος
Λύρα: Ιωαννίδης Λάζος
Νταούλι: Νικολαΐδης Παντελής
Ανάθεμά σας έρημα, θα βλαστημώ σας τσόλâ,
η _ή μ’ εβαρυκάρδεσεν, θ’ απιδιαβαίνω ασ’ σ’ όλâ.
./.
Ανάθεμα και τα μακρά και τα ’πιδâβασέας
μάνα, σκίσον το κάρδοπο μ’ βγάλον τα πικρασέας.
./.
Εσύ το κομμενόχρονον και το καταραμένον,
γιατί ’κι ßύντς λίγον νερόν, ´ς σην κάρδια μ’ το καμένον;
./.
Πολλά έχω να λέγω σας, ολίγα ´κι κανείνταν,
τα τερτόπα μ’ αν λέγω σας ´μερών’ και ´κι τελείνταν.
./.
Νεοελληνική απόδοση
Ανάθεμά σας έρημα, θα σας βλαστημήσω μέρη ακατοίκητα,
η ψυχή μου απογοητεύτηκε θ’ απαρνηθώ τα πάντα.
Ανάθεμα και τα μακριά – τα ξένα, και τους αποχωρισμούς,
μάνα, σχίσε την καρδιά μου, βγάλε τις πίκρες.
./.
Εσύ, που λίγα να είναι τα χρόνια σου, και η καταραμένη,
γιατί δε χύνεις λίγο νερό στην καρδιά μου την καμένη;
./.
Πολλά έχω να σας πω, λίγα δεν φτάνουν,
τα βάσανα, τους καημούς μου αν σας πω, ξημερώνει και δεν τελειώνουν.
./.
11.Κούσερα
Αγγείον: Αραματανίδης Γιάννης
Νταούλι: Γευγελής Γιώργος
12.Τικ’ (Τόνγιας).
(Στίχος δεκατετρασύλλαβος, ρυθμός 2/4 ή 4/8)
Τραγούδι: Σοφιανίδης Γιώργος – Καρασαββίδης Δημήτρης
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
Τ’ αιγιδόπο μ’ βό®κεται, συρίζ’ ατο κλώ®κεται,
εγώ τηνάν αγαπώ ταραπουλούζ’ ζώ®κεται.
Όθεν κέσ’ πάει τ’ αιγίδ’, απ’ οπίσ’ πάει το τ®απίτσ’,
μανίτσα μ’ αράεψον ´ς εμέναν κεριά κορίτσ’.
./.
Μάνα τέρεν το Παπόρ’ ντ’ άσκεμα κουνίεται,
το σαρίν τ’ αρνί μ’ απέσ’ φογούμαι φουρκίεται.
./.
Έ, κουτ®ή μελαχρινή, μόνασόν με του βραδύ,
Τ’ οσπιτόπο σ’ ντόισον έν’, η _η μ’ όλôν τ’ εσόν έν’.
./.
Νεοελληνική απόδοση
Το κατσικάκι μου βόσκει, το σφυρίζω γυρνάει,
εγώ αυτήν που αγαπώ, μεταξωτή (Τριπόλεως) ζώνη ζώνεται.
./.
Όπου πάει το κατσίκι, από πίσω του πάει και το μικρό κατσικάκι,
μανούλα μου ψάξε ταιριαστό για μένα κορίτσι.
./.
Μάνα κοίτα το βαπόρι τι άσχημα κουνιέται,
το ξανθό το κορίτσι μου μέσα είναι, φοβάμαι μήπως πνιγεί.
./.
Έ, κόρη μελαχρινή, φιλοξένησέ με το βράδυ,
το σπιτάκι σου τι λογής είναι, η ψυχή μου όλη δική σου είναι.
./.
13.Τίκ’(ιν) (Νικόπολη).
(Στίχος δεκαπεντασύλλαβος, ρυθμός 5/8)
Τραγούδι: Παπαγιαννίδης Πόλιος
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Νταούλι: Κοπαλίδης Παναγιώτης
Καλά ´ποίκα κ’ εγάπεσα ´ς σ’ εσόν την γειτονίαν,
Εμπαίντς, εβγαίντς ελέπω σε και ≤αίρεται η καρδία μ’.
./.
Καλά φτάγω, κάλα φτάγω, βο®κίζω την Βροχάλαν,
εκείνε τρώει την τρίφυλλην, εγώ πίνω το γάλαν.
./.
Κόρη για ´πέ με τ’ όνεμα σ’, για ´πέ με τίνος είσαι;
για ´πέ με και τ’οσπιτόπο σ’ και την οτάν ντο κείσαι.
./.
Η μάνα ’θε ´κι αντρίζει ατο, το κορίτσ’ λέει θ’ αντρίζω,
αΐκον έμορφον κορίτσ’ εγώ να ποδεδίζω.
./.
Παρατήρηση:
Στο τέλος του κάθε στίχου ακούγεται η επωδός: Γιάρ-γιάρ, γιάρ-γιάρ, πάντα γιάρ, γιάρ-γιάρ, γιάρ-γιάρ.
./.
Νεοελληνική απόδοση
Καλά έκανα και αγάπησα στη δική σου γειτονιά,
μπαίνεις, βγαίνεις, σε βλέπω, και χαίρεται η καρδιά μου.
./.
Καλά κάνω, καλά κάνω, πάω για βοσκή τη Βροχάλα (αγελάδα)
εκείνη τρώει το τριφύλλι, εγώ πίνω το γάλα.
./.
Κόρη για πες μου τ’ όνομά σου, για πες μου τίνος είσαι;
για πες μου και το σπιτάκι σου, και το δωμάτιο που κοιμάσαι.
./.
Η μάνα του δεν το παντρεύει, το κορίτσι λέει θα παντρευτώ,
τέτοιο όμορφο κορίτσι εγώ να το χαρώ.
./.
14.Τικ’ Αργόν
Κεμανέ: Καλιοντζίδης Μιχάλης
Ουτί: Παπαδοπούλου Κατερίνα
Νταούλι: Κοπαλίδης Παναγιώτης
15.Από πάν’ και κά’ (Μεταλλείο Άσπρου βουνού – Ακ Νταγ Μαντέν)
Κεμανέ: Καλιοντζίδης Μιχάλης
Ουτί: Παπαδοπούλου Κατερίνα
Νταούλι: Κοπαλίδης Παναγιώτης
16.Τσουρτούγουζους
Κεμανέ: Καλιοντζίδης Μιχάλης
Ουτί: Παπαδοπούλου Κατερίνα
Νταούλι: Κοπαλίδης Παναγιώτης
17.Τρομαχτόν
Ζουρνά: Τσαπανίδης Γιώργος
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
18.Τρυγόνα (Τραπεζούντας)
(Στίχος δεκαεξασύλλαβος, ρυθμός 5/8)
Τραγούδι: Σοφιανίδης Γιώργος – Καρασαββίδης Δημήτρης
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Νταούλι: Κοπαλίδης Παναγιώτης
Ακεί πέραν ´ς σ’ ορμανόπον, έστεκεν κ’ εποίν’νεν ξύλα,
Τα ξύλα’τς έσαν οξέας, άντρας ατ’ς έτον μυξέας.
Πορπατεί και πάει ομάλâ, τ’ορταρόπα’τς αρνομάλλια,
πορπατεί και πάει τίκια, τ’ ορταρόπα’τς είν’ τιφτίκια.
Η τρυγόνα με τ’ αντζία, πάει ´ς σ’ ορμάν’ σωρεύ’ τσατσία.
./.
Σημείωση:
Στο τέλος του πρώτου και του δεύτερου ημιστιχίου του κάθε στίχου λέγεται η επωδός: «η τρυγόνα η κορώνα».
./.
Νεοελληνική απόδοση
Εκεί πέρα στο δασάκι, στεκόταν κ’ έκανε ξύλα,
τα ξύλα της ήταν οξιές, άντρας της ήταν μυξιάρης.
Περπατάει και πάει ευθεία, οι κάλτσες της από μαλλί αρνίσιο,
περπατάει και πάει στον ανήφορο, οι κάλτσες της είναι από χνουδωτό μαλλί γιδίσιο.
Η τρυγόνα με τα πόδια πάει στο δάσος μαζεύει ξερά λεπτά κλαδιά.
./.
Τρυγόνα (η) = η αγαπημένη κόρη
Κορώνα (η) = το πτηνό κοράκι. Μεταφορικά γυναίκα δυστυχισμένη.
./.
19.Τρυγόνα (Ματσούκας).
(Στίχος δεκατετρασύλλαβος, ρυθμός 7/8)
Τραγούδι: Αμαραντίδης Γιώργος – Παρχαρίδης Αλέξης
Αγγείον: Σοφιανίδης Γιώργος
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
Ακεί πέραν ήλιος έν’, η τρυγόνα τίνος έν’;
γιά τ’ εμόν έν’, γιά τ’ εσόν, ας τερούμε τίνος έν’.
./.
Ακεί πέραν φέγγος έν’, η τρυγόνα τίνος έν’,
μάϊσσα έν’ κι’ ωρäζ’ τα ζα και μαραίνταν τα δεντρά.
./.
Ακεί πέραν έστεκεν, την κάλτσαν ατ’ς έπλεκεν,
Είπα ´τεναν έλα αδά, το λαλόπο μ’ χαμελά.
./.
Σκουλαρίκ’ φορεί ´ς σ’ ωτίν, και ´ς σα χέρια δαχτυλίδ’,
μ’ έναν τέρεμαν γλυκίν ≤ίλâ χρόνâ η βραδή.
Νεοελληνική απόδοση
Εκεί πέρα ήλιος είναι, η τρυγόνα (αγαπημένη) τίνος είναι;
ή δική μου είναι, ή δική σου είναι, ας δούμε τίνος είναι.
./.
Εκεί πέρα φεγγάρι είναι, η τρυγόνα τίνος είναι;
μάγισσα είναι και προσέχει τις αγελάδες στη βοσκή και μαραίνονται τα δέντρα.
./.
Εκεί πέρα στεκόταν, την κάλτσα της έπλεκε,
την είπα «έλα εδώ», με χαμηλή φωνούλα.
./.
Σκουλαρίκι φοράει στ’ αυτί και στα χέρια δαχτυλίδι,
μ’ ένα βλέμμα της γλυκό, χίλια χρόνια γίνεται μια βραδιά.
./.
20.Τρυγόνα (Γουρούχ).
(Στίχος δεκαπεντασύλλαβος, ρυθμός 5/8)
Τραγούδι: Ιωαννίδης Γιώργος
Λύρα: Νικολαΐδης Γιάννης
Νταούλι: Νικολαΐδης Παντελής
Ακεί πέραν ´ς σ’ ορμανόπον, έστεκεν κ’ εποίνεν ξύλα,
τα ξύλα’τς έσαν οξέας, άντρας ατ’ς έτον μυξέας.
Η τρυγόνα με τ’ αντζία, πάει ´ς σ’ ορμάν’ σωρεύ’ τσατσία,
Η τρυγόνα με τ’ ορτάρâ, πάει ’ς σ’ ορμάν’ ´ς σα λευκουτάρâ.
Σημείωση:
Στο τέλος του πρώτου και του δεύτερου ημιστιχίου του κάθε στίχου, λέγεται η επωδός:
«η τρυγόνα η τρυγόνα».
Νεοελληνική απόδοση
Εκεί πέρα στο δασάκι στεκόταν κ’ έκανε ξύλα,
τα ξύλα της ήσαν οξιές, ό άντρας της ήταν μυξιάρης.
./.
Η τρυγόνα με τα πόδια πάει στο δάσος μαζεύει ξερά κλαδιά,
η τρυγόνα με τις μάλλινες κάλτσες, πάει στο δάσος στα φουντούκια.
./.
21.Τερς Μεταλλείο Αργυροχώματος (Κιουμούς Ματέν):
Κεμανέ: Καλιοντζίδης Μιχάλης
Ουτί: Παπαδοπούλου Κατερίνα
Νταούλι: Κοπαλίδης Παναγιώτης
22.Τερς (Μεταλλείο Άσπρου βουνού – Ακ Νταγ Ματέν)
Κεμανέ: Καλιοντζίδης Μιχάλης
Ουτί: Παπαδοπούλου Κατερίνα
Νταούλι: Κοπαλίδης Παναγιώτης
23.Γέμουρα
Κεμανέ: Καλιοντζίδης Μιχάλης
Ουτί: Παπαδοπούλου Κατερίνα
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
Τραγούδια
Τράγούδια και σκοποί του Πόντου CD 2
1.Διπάτ’.
(Στίχος δεκαπεντασύλλαβος, ρυθμός 9/8)
Τραγούδι: Ιωαννίδης Γιώργος – Θεοδωρίδης Παναγιώτης
Λύρα: Ιωαννίδης Λάζος
Νταούλι: Νικολαΐδης Παντελής
Εμέν κ’ εσέν ´πη θα χωρίζ’, ακόμαν ´κ εγεννέθεν,
ους να εποίκα σε τ’ εμόν, το _όπο μ’ ετελέθεν.
./.
Εφτά χρόνâ ´κι θα κρούω ´ς σον πρόσωπο μ’ νερόν-ι,
να μη σπογγίζω και χάνω το φίλεμαν τ’ εσόν-ι.
./.
Στάμαν Σταυρίτα-ν είδα σε, καλόν να έν’ έν’ ειδέα σ’,
τα δäκρâ μ’ εκυλίουσαν απέσ’ ´ς σην εμποδέα σ’.
./.
Νεοελληνική απόδοση
Εμένα κ’ εσένα, αυτός που θα μας χωρίσει, ακόμη δε γεννήθηκε,
έως ότου σε έκανα δική μου, η ψυχούλα μου τελείωσε.
./.
Εφτά χρόνια δεν θα ρίξω – χτυπήσω, νερό στο πρόσωπό μου,
να μη σφουγγίσω και απαλείψω το φίλημα το δικό σου.
./.
Την πρώτη Σεπτεμβρίου σε είδα, σε καλό να με βγει που σε είδα,
τα δάκρυά μου κυλούσανε μέσα στην ποδιά σου.
./.
2.Διπάτ’.
(Στίχος δεκαπεντασύλλαβος, ρυθμός 9/8)
Τραγούδι: Παρχαρίδης Αλέξης
Αγγείον: Σοφιανίδης Γιώργος
Νταούλι: Κοπαλίδης Παναγιώτης
Έλα έμπα ´ς σ’ εγκαλöπο μου και ´ς σα ≤έρâ μ’ τα δύο,
η _η’ μ’ αν πάει ’ς σην κόλασην, εσέν ´κι παραδίω.
./.
Στάμαν Σταυρίτα-ν είδα σε, καλόν να έν’ ειδέα σ’,
τα δäκρâ μ’ εκυλίουσαν απέσ’ ´ς σην εμποδέα σ’.
./.
Ασ’ σα ≤ίλâ διατάγματα, το έναν να εκράν’νες,
Αέτσ’ ´κι θα ογράευες, αέτσ’ ´κι θ’ επαθάν’νες.
./.
Εγώ εθάρ’να ´γέρασα, όσον το πάω νεΐμαι (νεούμαι)
άμον τ’ Αε-Παυλί* το ≤öν καμμίαν ´κι τελείμαι.
./.
*Αε Παύλος = κορυφή της οροσειράς του Παρυάδρη στον Πόντο.
Νεοελληνική απόδοση
Έλα μπες στην αγκαλίτσα μου και στα χέρια μου τα δύο,
η ψυχή μου και στην κόλαση αν πάει, δε θα σε προδώσω.
./.
Την πρώτη Σεπτεμβρίου σε είδα, σε καλό να με βγει που σε είδα,
τα δάκρυά μου κυλούσανε μέσα στην ποδιά σου.
./.
Από τις χίλιες συμβουλές τη μία να κρατούσες,
έτσι δεν θα καταντούσες, έτσι δεν θα πάθαινες.
./.
Εγώ νόμιζα γέρασα, όσο και πάω ξανανιώνω,
όπως του Αγίου Παύλου* το χιόνι, ποτέ δεν λιώνω.
./.
3.Τίταρα. (Αργυρούπολης)
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
4.Γετίερε
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
5.Τάμσαρα
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
6.Ομάλ’ (μονόν).
(Στίχος δεκαπεντασύλλαβος, ρυθμός 4/4)
Τραγούδι: Καρασαββίδης Δημήτρης
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
Γουρπάν’-ι- σ’ παρχαρί’ τσιτσέκ’ και Παναΐας δäκρεν,
η μύρα σ’ ´κι χορτάεται ευωδία σ’ ´κι χάται.
./.
Επωδός:
Αέτσ’ πως έν’ καλόν έν’, τ’ εγκαλöπο σ’ αλών’ έν’,
εφίλεσα το μάγλοπο σ’, ασ’ σ’ εμόν τρυφερόν έν’.
./.
Το πρόσωπο σ’ αθόγαλαν ντο ξύν’νε ´ς σο καρσάνι,
είδα σε οψέ κι οσήμερον, νασάν εμέν, νασάν-ι.
./.
Επωδός: Επανάληψη
./.
Έλα να ποδεδίζω σε, νε μέλι μ’, νε σεκέρι μ’,
απόψ’ είδα σε ´ς σ’ όρωμα μ’ εκείσ’ απάν’ ´ς σό ≤έρι μ’.
./.
Επωδός: Επανάληψη
./.
Αρνί μ’ μεσανυχτί’ έλα oντές τσοκεύ’νε τ’ άστρια,
κανείς πα μ’ εγροικούν ατο, κανείς πα μ’ έρται ριάστâ.
./.
Επωδός: Επανάληψη
*Παναΐας δäκρεν = (Παναγίας δάκρυ) άνθος αμάραντο.
./.
Νεοελληνική απόδοση:
Θυσία να γίνω σε σένα λουλούδι του βουνού και Παναΐας δäκρεν*.
η μυρωδιά σου δε χορταίνεται η ευωδία σου δε χάνεται.
./.
Επωδός:
Έτσι όπως είναι, καλό είναι, η αγκαλίτσα σου αλώνι είναι
φίλησα το μάγουλό σου, απ’ το δικό μου τρυφερό είναι.
./.
Το πρόσωπό σου σαν καϊμάκι από γάλα που χύνουν στη σκάφη
σε είδα χτες και σήμερα, χαρά σε μένα, χαρά.
./.
Επωδός:Επανάληψη
./.
Έλα να σε χαρώ, ναι μέλι μου, ναι ζάχαρή μου,
απόψε σε είδα στο όνειρό μου κοιμόσουν πάνω στο χέρι μου.
./.
Επωδός: Επανάληψη.
./.
Αρνάκι μου, αγάπη μου, τα μεσάνυχτα έλα όταν πέφτουν τ’ άστρα,
και κανένας να μην το καταλάβει και κανείς να μη βρεθεί τυχαία.
./.
Επωδός: Επανάληψη.
./.
7.Διπλόν (Γαλίανας).
(στίχος δεκαπεντασύλλαβος, ρυθμός 4/4)
Τραγούδι: Θεοδοσιάδης Κώστας
Λύρα: Θεοδοσιάδης Κώστας
Νταούλι: Νικολαΐδης Παντελής
Τρυγόνα μ’ όθεν κέσ’ διαβαίντς τα στράτας συντρομάζ’νε,
ήντσαν τερεί ´ς σον πρόσωπο σ’, τ’ ομμάτâ’τ’ χαντυλλäζ’νε.
./.
Κάθουμαι και περμένω σε, τα σοκάκια σ’ ωριάζω,
πέλκιμ να καντουρεύω σε ´ς σ’ οσπίτι σ’ να μονάζω.
./.
Ο Θεόν κι’ αν εδώκε σε ατό την εμορφίαν,
πασκείμ ντο είπε σε να καίεις εσύ ξένον καρδίαν;
./.
Αρνί μ’ θα καταρούμαι σε, το κρίμα μ’ θα φουρκίει σε,
μετ’ εμέν λες και μασχαρεύ’ς με τον άλλον πας κείσαι.
./.
Νεοελληνική απόδοση
Τρυγόνα – αγάπη μου απ’ όπου περνάς, οι δρόμοι τρέμουν,
όποιος σε κοιτάζει στο πρόσωπο τα μάτια του θαμπώνουν.
./.
Κάθομαι και σε περιμένω, τα σοκάκια σου παραμονεύω,
ίσως να σε πείσω και στο σπίτι σου να διανυκτερεύσω.
./.
Ο Θεός κι αν σου ´δωσε αυτή την ομορφιά
μήπως σου είπε να κάψεις ξένη καρδιά;
./.
Αρνί μου – κορίτσι μου θα σε καταραστώ, το κρίμα μου θα σε πνίξει,
με μένα λες και αστειεύεσαι, με τον άλλον πας και κοιμάσαι.
./.
8.Ομάλ’ (Καρς).
(Στίχος δεκατετρασύλλαβος – δεκαεξασύλλαβος, ρυθμός 4/4)
Τραγούδι: Παπαγιαννίδης Πόλιος
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Νταούλι: Κοπαλίδης Παναγιώτης
Αρχινώ και λέγω σας, αγούτ’ την ιστορίαν,
και ´ς σο Κάρς όντες εζήν’ναμ’ παλαλά πολλά-ν εποίν’ναμ’,
αούτειν’ ξαν αδακέσ’, σέβασην είχαν εκέσ’.
./.
Είνας νύφε έναν ημέραν, όϊ, τη σκύλ’ τη θεγατέραν,
ταβίζ’ με την πεθεράν ατ’ς σκούται φουρλαεύ’ απάν’ ατ’ς,
και εξέγκεν το τακούν’ν ατ’ς λέει την πεθεράν ατ’ς «τσούνα,
το κιφάλι σ’ άμον τάσ’ εθαρείς ’κι θα ψοφάς;»
./.
Επιάσταν ´ς σα μαλλία, εμαζεύτεν γειτονία,
έρθεν κ’ ένας γείτονας λέει ατέναν, «ντο ευτάς,
νέτζη εσύ ´κ εντρέπεσαι, γιατί κρους την πεθερά σ’;»
Λέει ατον, «εσύ ντο θέλτς, το ®κυλίν θα γουρταρεύ’ς;»
Λέει η πεθερά ´ς σην νύφεν, «μεσημέρ’ έντον ´κ ενίφτες,
εγώ θα φτάω τα δουλείας, θα τερώ και τα παιδία σ’,
´ς ση κυρού σ’ ´κ εί≤ες νερόν, αδά θέλ’τς και παραγιόν.»
./.
Νεοελληνική απόδοση:
Αρχίζω και σας λέω αυτή την ιστορία.
Και στο Καρς όταν ζούσαμε, τρελά πολλά κάναμε,
αυτοί πάλι, εδώ, σεβασμό είχαν εκεί.
./.
Μια νύφη, μια μέρα, όϊ την αθεόφοβη,
μαλώνει με την πεθερά της, σηκώνεται και της επιτίθεται
και έβγαλε το τακούνι της και λέει την πεθερά της «σκύλα,
το κεφάλι σου σαν κύπελο, νομίζεις δε θα ψοφίσεις; «
./.
Πιάστηκαν από τα μαλλιά, μαζεύτηκε η γειτονιά,
ήρθε κ’ ένας γείτονας, τη λέει, «τι κάνεις
βρε συ, δεν ντρέπεσαι, γιατί χτυπάς την πεθερά σου; «
Του λέει, «εσύ τι θέλεις, το σκυλί θα γλιτώσεις; «
Λέει η πεθερά στη νύφη, «μεσημέρι έγινε και δεν πλύθηκες,
εγώ θα κάνω τις δουλειές, θα φροντίσω και τα παιδιά σου,
στου πατέρα σου δεν είχες νερό, εδώ θέλεις και υπηρέτη».
./.
9.Κουνιχτόν.
(ρυθμός 4/4)
Τραγούδι: Παπαγιαννίδης Πόλιος
Λύρα: Αμαραντίδης Γιώργος
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
./.
Τα κοκκία τα τζαβτάρια, χάρ’αβού-ν εταράγαν, – 15ασύλλαβος
ασ’ τ’ επήρα ´τα εκεί μερ’, τα μέσα μ’ εγουράγαν.
Κουμπάρε μ’ τη λάμπα άψον α’ κι ήντιαν λέγω σε γράψον α’, – 16σύλλαβος
ασ’ το φκάλι μ’ κ’ έξ’ ντ’ εδήβαν ´ς σον δεσπότ’ αγνάεψον α’.
./.
’Σ σο σπαλέρι σ’ αφκακέσ’ πέρδικας κακανίζ’νε, – 14σύλλαβος
απλώνω το χερόπο μ’, φοούμαι λαταρίζ’νε.
./.
Έλα να ποδεδίζω κόκκινον πιπερόπον, – 14σύλλαβος
για έμπα ´ς σο ≤ερόπο μ’ να λελεύω σε αρνόπο μ’. – 15σύλλαβος
./.
Νεοελληνική απόδοση:
Το σιτάρι και η βρίζα (σίκαλις), τώρα αυτά ανακατεύτηκαν,
ώσπου να τα ξεχωρίσω, η μέση μου τσακίστηκε.
./.
Κουμπάρε μου, τη λάμπα άναψέ την και ό,τι σου λέω γράψ’το,
από το κεφάλι μου και έξω αυτά που πέρασαν, στο δεσπότη κάντα γνωστά.
./.
Στου στήθους σου το κάλυμμα από κάτω, πέρδικες κακαρίζουν,
απλώνω το χεράκι μου φοβούμαι θα σαλέψουν.
./.
Έλα να σε χαρώ, κόκκινο πιπεράκι,
για πιάσε με απ’ το χεράκι μου, να σε χαρώ αρνάκι μου.
./.
10.Ούτσαϊ
Ζουρνά: Γαλετσίδης Σπύρος
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
11.Τιζ
Κεμανέ: Πουλαντζακλής Γιώργος
Oύτι: Κασούρας Βασίλης
Νταούλι: Νικολαΐδης Παντελής
12.Ανεφορίτ’σσα.
(Στίχος δεκαπεντασύλλαβος, ρυθμός 5/8)
Τραγούδι: Θεοδοσιάδης Κώστας
Λύρα: Θεοδοσιάδης Κώστας
Νταούλι: Νικολαΐδης Παντελής
Εγώ είμαι ασ’ ση Γαλίαιναν, ασ’ έναν καλόν χωρίον,
έπαρ’ με ´ς σ’ εγκαλöπο σου, επέθανα άσ’ σον κρύον.
./.
Τ’ αρνόπο μ’ ασ’ σα Πλάτανα, κ’ εγώ ασ’ σην Τραπεζούνταν,
τ’ εμά τ’ ομμάτâ όντας τερούν, τ’ εσά δäκρâ γομούνταν.
./.
Και -ν έϊκιτι Γαλίαινα, π’ εί≤εν νερόπα κρύα
εκεί πολλά παντέμορφα κορτσόπα μερακλία.
./.
Εγώ είμαι ασ’ ση Γαλίαιναν, χωρίον Λιβαδέτ’κον,
πρώτα έμ’νε καλόν παιδίν, ατώρα είμαι-ν αλλέτ’κον.
./.
Νεοελληνική απόδοση:
Εγώ είμαι απ’ τη Γαλίαινα, από ένα καλό χωριό
πάρε με στην αγκαλιά σου, πέθανα από το κρύο.
./.
Το αρνάκι – η αγάπη μου από τα Πλάτανα, κ’ εγώ από την Τραπεζούντα,
τα δικά μου τα μάτια όταν κοιτούν, τα δικά σου δάκρυα γεμίζουν.
./.
Τι κρίμα, Γαλίαινα, που είχε κρύα νεράκια
εκεί πολλά πεντάμορφα κορίτσια με μεράκι.
./.
Εγώ είμαι απ’ τη Γαλίαινα, χωριό απ’ τα Λιβάδια,
πρώτα ήμουν καλό παιδί, τώρα είμαι αλλιώτικος.
./.
13.Κιζέλα
(Στίχος δεκαπεντασύλλαβος, ρυθμός 5/8)
Τραγούδι: Ιωαννίδης Γιώργος
Λύρα: Ιωαννίδης Λάζος
Νταούλι: Νικολαΐδης Παντελής
Κόρη κατήβα ’ς σο μαντρίν, ελύεν η Κιζέλα,
το πρόσωπο σ’ εφώταξεν άμον ντο παίρ’ ημέρα.
./.
Κόρη κατήβα ´ς σο μαντρίν και ντόσ’ κά’ τα πασσάλâ,
ο άντρας -ι-σ’ μικρίκος έν’, κρούγ’ν ατον τα μουσκάρâ.
./.
Κόρη τα ζα ντ’ ερίαζες, τ’ έναν ακούει Στεφάνα,
μίαν κι άλλο ας εφίλ’να σε κι ύστερα ας επεθάν’να.
./.
Νεοελληνική απόδοση:
Κόρη κατέβα στο στάβλο, λύθηκε η Κιζέλα (αγελάδα)
το πρόσωπό σου έλαμψε όπως όταν φέγγει η ημέρα.
./.
Κόρη κατέβα στο στάβλο και χτύπα τους πασσάλους,
ο άντρας σου μικρός είναι, τον χτυπούν τα μοσχάρια.
./.
Κόρη τις αγελάδες που φύλαγες τη μία τη λένε Στεφάνα,
ακόμα μία φορά ας σε φιλούσα κι ύστερα ας πέθαινα.
./.
14.Καλόν Κορίτσ’.
(Στίχος δεκαπεντασύλλαβος, ρυθμός 5/8)
Τραγούδι: Καλιοντζίδης Μιχάλης
Λύρα: Καλιοντζίδης Μιχάλης
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
Kαλόν κορίτς, καλόν κορίτς, καλόν κι’ ευλογημένον,
´ς σην χώραν φαίνεται ά®κεμον ´ς εμέν εν’ φωταγμένον.
./.
Καλόν κορίτς εχόρευαν τ’ έμορφα τα κορτσόπα,
τα κάλλια ’τουν εσείουσαν άμον μανουσακόπα.
./.
Καλόν κορίτς για χόρεψον εσύ τ’ εμόν φραντάλα,
τ’ αμάραντα μαραίν’, πουλί μ’, και τ’ εσόν η εγκάλâ.
./.
Καλόν κορίτς για χόρεψον, εσύ τ’ εμόν αρνόπον,
ατού ´ς σ’ άσπρα τα κόλφια σου θα φτάγω τσαλιμόπον.
./.
Νεοελληνική απόδοση:
Καλό κορίτσι, καλό κορίτσι, καλό κ’ ευλογημένο,
στους ξένους φαίνεται άσχημο, για μένα είναι λαμπερό.
./.
Το χορό Καλό κορίτσι χόρευαν τα όμορφα τα κοριτσάκια,
τα κάλη τους κουνιότανε όπως οι μενεξέδες.
./.
Καλόν κορίτς για χόρεψε, εσύ δική μου πρόσχαρη,
τ’ αμάραντα μαραίνει, πουλί μου, η δική σου αγκαλιά.
./.
Καλόν κορίτς’ για χόρεψε, εσύ το δικό μου τ’ αρνάκι,
αυτού στ’ άσπρα τα στήθια σου επίδειξη θα κάνω.
./.
15.Παπόρ’
(Στίχος δεκατετρασύλλαβος, ρυθμός 5/8)
Τραγούδι: Ιωαννίδης Γιώργος – Θεοδωρίδης Παναγιώτης
Λύρα: Ιωαννίδης Λάζος
Νταούλι: Νικολαΐδης Παντελής
Μάνα τέρεν το Παπόρ’ ντ’ άσκεμα κουνίεται,
το σαρίν τ’ αρνί μ’ απέσ’ φοούμαι φουρκίεται.
./.
Ακεί πέραν έστεκεν την κάλτσαν ατ’ς έπλεκεν,
είπα ’τεναν έλ’ αδά, το λαλόπο μ’ χαμελά.
./.
Ε, κορτσόπον τουλαλά, ρούζομε και κείμες κά’,
αφκά ’ς σο κρεβατόπο σ’ ξαν’ ευτάμε παλαλά.
./.
Ε, κόρη μ’, και ´ς σου κυρού σ’, τα δουλείας ντ’ εποίν’νες,
την ημέραν δεύτερον το μαντίλι σ’ έπλυνες.
./.
Σημείωση: Στο τέλος του πρώτου ημιστιχίου των δεύτερων στίχων λέγεται η επωδός: λελεύ’ ατο.
./.
Νεοελληνική απόδοση
Μάνα κοίταξε το καράβι πόσο άσχημα κουνιέται,
το ξανθό το κορίτσι μου, μέσα, φοβούμαι μήπως πνιγεί.
Εκεί πέρα στεκόταν την κάλτσα της έπλεκε,
Την είπα, «έλα εδώ», με χαμηλή φωνούλα.
./.
Ε, κοριτσάκι, ήσυχα ήσυχα, πέφτουμε και κοιμόμαστε,
κάτω στο κρεβατάκι σου ξανά θα κάνουμε τρέλες.
./.
Ε, κόρη μου, και στου πατέρα σου, τις δουλειές που έκανες,
δυό φορές την ημέρα το μαντίλι σου έπλυνες.
./.
16. Χεριανίτσα
Λύρα: Καλιοντζίδης Μιχάλης
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
17.Χεριανίτσα
Λύρα: Νικολαΐδης Γιάννης
Νταούλι: Νικολαΐδης Παντελής
18.Πιπιλομμάταινα.
(Στίχος δεκατετρασύλλαβος, ρυθμός 9/8)
Τραγούδι: Καρασαββίδης Δημήτρης
Αγγείον: Σοφιανίδης Γιώργος
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
Η πιπιλομμάταινα, ούι αναθεμά ’τεναν,
αν ´κι δίτε μ’ ατέναν, φυγαδιάζομ’ ατέναν.
./.
Ε, παιδία ντο λέτεν πάμε ´ς ση χαμαιλέτεν,
κλέφτομε κ’ έναν κορίτσ’, καν’νάν τιδέν μη λέτεν.
./.
Πάμε κόρ’ ´ς σα κάστανα, κάστανα σερεύομεν,
σεπεπί’ τη καστανί’ εμείς μασχαρεύομεν.
./.
Ακεί πέραν ´ς σο ρα≤ίν, στέκ’ έναν πουλίν παχύν,
μάνα φέρεν το ρακίν, ο Γιωρίκας θα παχύν’.
./.
Νεοελληνική απόδοση
Πιπιλομμάταινα = κοπέλα με μάτια σαν κουκούτσια.
Η πιπιλομμάταινα, η αναθεματισμένη,
αν δε μου τη δόσετε, θα την φυγαδεύσουμε (κλέψουμε).
./.
Ε, παλικάρια, τι λέτε, πάμε στο νερόμυλο,
να κλέψουμε κ’ ένα κορίτσι, σε κανέναν τίποτα μη λέτε.
./.
Πάμε κόρη στις καστανιές, κάστανα να μαζέψουμε,
με αφορμή τα κάστανα, εμεις ν’ αστειευτούμε.
./.
Εκεί πέρα στο βουνό στέκεται ένα πουλί παχύ,
μάνα φέρε το ούζο, ο Γιωργάκης θα παχύνει.
./.
19.Τιβ, τιβ, τιβ, τάνα.
(Στιχος Ρυθμός 9/8)
Τραγούδι: Παρχαρίδης Αλέξης
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
Ασ’ σον ξενιτέαν στυχαριάτ’κα φέρω,
δώμα το παχτσίσ’-ι-μ’ ν’ αρχινώ και λέω.
./.
Επωδός:
Τιβ,τιβ,τιβ, τάνα, εκυλίεν η χαβάνα,
έφτασεν τ’ Αρμέν’ η μάνα, ωχ ναϊλλοί τ’ εμόν τη μάναν.
Τιβ,τιβ,τιβ, τάνα.
./.
Έν’ καματερέσσα, ποϊλήσα, φωταχτέρα,
θα φωτάζ’ τ’ οσπίτ-ι- σ’, άμον ντο να έν’ ημέρα.
./.
Επωδός: (Επανάληψη)
./.
Αΐκα χαπέρâ, ας δâβαίνω πλάν-ι,
με το χασλουκόπο σ’, έχω εγώ τρανόν χαράν-ι.
./.
Επωδός: (Επανάληψη)
./.
Νεοελληνική απόδοση
Απ’ τον ξενιτεμένο καλές ειδήσεις φέρνω
δος μου το δώρο μου κι ας αρχίσω να λέω.
./.
Επωδός:
Τιβ,τιβ,τιβ, τάνα, κύλισε η χαβάνα*
έφτασε του Αρμένη η μάνα, ωχ, αλίμονο στη μάνα μου.
./.
Είναι προκομμένη, ψηλή, λαμπερή,
θα λάμψει το σπίτι σου σαν να είναι ημέρα.
./.
Επωδός: (Επανάληψη).
./.
Τέτοια νέα, ας πάω να επιστρέψω στο σπίτι μου,
με το παραδάκι σου (το δώρο), εγώ έχω μεγάλη χαρά.
./.
*χαβάνα (η) και γαβάνα (η) = ξύλινο μονοκόμματο σκεύος με καπάκι, όπως τα σημερινά στρογγυλά τάπερ.
./.
20.Κόρη Κοπέλα.
(Στίχος δεκασύλλαβος, ρυθμός 9/8)
Τραγούδι: Θεοδοσιάδης Κώστας
Λύρα: Θεοδοσιάδης Κώστας
Νταούλι: Νικολαΐδης Παντελής
Κόρη κοπέλα με την ελιά σου, πάρε κ’ εμένα στην αγκαλιά σου.
Εσύ κοιμάσαι στα σεντονάκια κ’ εγώ γυρίζω μεσ’ τα σοκάκια.
Εσύ κοιμάσαι η ώρα δύο κ’ εγώ γυρίζω στο καφενείο.
Εσύ κοιμάσαι με τη μαμά σου, εγώ γυρίζω στο μαχαλά σου.
Κόρη κοπέλα μετ’ εμέν έλα, αν πας ’ς σα ξένα έπαρ’ κ’ εμέναν.
./.
21.Εκατήβα ´ς σα Παξέδες.
(Στίχος δεκαεξασύλλαβος, ρυθμός 2/4 ή 4/8)
Τραγούδι: Παπαγιαννίδης Πόλιος
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Νταούλι: Κοπαλίδης Παναγιώτης
Εκατήβα ´ς σα παξέδες, μα τον Θεόν ’δεν ’κ επέρα,
πέντε μήλα, πέντε απίδâ, δεκαπέντε σεφταλίδâ.
Πέντε-έξη μερακλήδες πάτεσανε τα χωρία,
άλλος παίζ’ κι άλλ’ χορεύ’νε, άλλ’ τινιάζ’νε κι άλλ’ σωρεύ’νε.
./.
Τρώγ’νε, πίν’νε και χορεύ’νε, τογραεύ’νε τα παράδες,
άλλ’ εμπαίν’νε ’ς σα κεπία κι αλλ’ τιρτεύ’νε τσοι νυφάδες.
./.
Μώ σε, είπε με, παιδία, εγροικώ απ’ όσα λέτεν,
πάν’ τα μήλα μ’, πάν’ τ’ απίδια μ’, πάνε και τα σεφταλίδια μ’.
./.
Νεοελληνική απόδοση:
Κατέβηκα στους μπαξέδες, μα το Θεό, τίποτα δεν πήρα,
πέντε μήλα, πέντε αχλάδια, δεκαπέντε βερίκοκα.
Πέντε – έξη μερακλήδες πάτησαν – κατέλαβαν τα χωριά,
άλλος παίζει κι άλλοι χορεύουν, άλλοι τινάζουν και άλλοι μαζεύουν.
./.
Τρώνε, πίνουν και χορεύουν, κομματιάζουν – σκορπούν τα λεφτά,
άλλοι μπαίνουν στους κήπους κι άλλοι ενοχλούν τις νέες γυναίκες.
./.
Μώ σε*, με είπε, παιδιά, καταλαβαίνω απ’ αυτά που λέτε,
πάνε τα μήλα μου, πάνε τ’ αχλάδια μου, πάνε και τα βερίκοκά μου.
./.
Μώ σε* (η πρώτη συλλαβή (γα) αποσιωπιέται) = έχασε την υβριστική του σημασία και επικράτησε
ως επιφώνημα έκπληξης ή δυσφορίας – σε καλό σου! Τι λες!
22.Λαφράγκα
Ζουρνά: Παπαγιαννίδης Πόλιος
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
23.Κότσαρι
Αγγείον: Σοφιανίδης Γιώργος
Νταούλι: Κοπαλίδης Παναγιώτης
24.Τρία τη Κότσαρι
Κλαρίνο:Παπαναστασίου Βαγγέλης
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
Τραγούδια
Τραγούδια και σκοποί του Πόντου CD 3
CD3
1. Ατσαπάτ’.
(Στίχος δεκατετρασύλλαβος, ρυθμός 7/8)
Τραγούδι: Αμαραντίδης Γιώργος – Παπαγιαννίδης Πόλιος
Λύρα: Αμαραντίδης Γιώργος
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
Ε, κόρη τίνος είσαι, μήλον κόκκινον είσαι,
πα≤υμένον κ’ έμορφον μαϊσσεμάτικον είσαι.
./.
Το ρα≤ίν ≤ôνίεται, παίρ’ ο ήλιον λύεται,
εγώ τηνάν αγαπώ αδακέσ’ ’κ ευρίεται.
./.
Ε, παιδία ντο λέτεν, πάμε ´ς ση χαμαιλέτεν,
κλέφτομε έναν κορτσόπον καν’νάν τιδέν μη λέτεν.
./.
Τ’ αραπάς-ι-μ’ το τεκίρ’ στρογγυλά κυλίεται,
σεβνταλίν παιδίν είμαι, το καρδόπο μ’ λύεται.
./.
Νεοελληνική απόδοση:
Ε, κόρη τίνος είσαι, μήλο κόκκινο είσαι,
ευτραφές και όμορφο, μαγευτικό είσαι.
./.
Το βουνό χιονίζεται, βγαίνει ο ήλιος λιώνει,
εγώ αυτήν που αγαπώ εδώ γύρω βρίσκεται.
./.
Ε, παιδιά τι λέτε, πάμε στο νερόμυλο,
κλέβουμε ένα κοριτσάκι, σε κανέναν τίποτε μη λέτε.
./.
Του κάρου μου η ρόδα κυκλικά περιστρέφεται,
ερωτευμένο παιδί είμαι, η καρδιά μου λιώνει.
./.
2.Σέρα
Λύρα: Αμαραντίδης Γιώργος
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
3.Μαχαίρια
Λύρα: Καλιοντζίδης Μιχάλης
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
4.Έμπρ’οπίσ’.
(Στίχος δεκαπεντασύλλαβος, ρυθμός 9/8)
Τραγούδι: Καρασαββίδης Δημήτρης – Σοφιανίδης Γιώργος
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
Όλâ τα τριαντάφυλλα-ν απέσ’ ´ς σην κάρδια σ’ κείνταν,
ατά που θα μυρίσκεται τα χρόνâ’τ’ ´κι τελείνταν.
./.
Γουρπάν’-ι- σ’ ποδεδίζω σε μανουσακί ´σκουντούλα,
όντες πονεί το κάρδοπο μ’, γιά γρίβωσον ´ς σή γούλα μ’.
./.
Γράμμαν γράφτω και στείλω σε, με τση καρδίας το αίμαν,
εσύ κόψον και στείλον με τη σπαρελί σ’ το δέμαν.
./.
’Σ σα παρχάρâ μη λάσκεσαι αρνί μ’ χωρίς εμέναν,
κι ασ’ όλâ τα νερά μη πίντς κάποιον έ≤’ εβδέλλαν.
./.
Νεοελληνική απόδοση:
Όλα τα τριαντάφυλλα μέσα στην καρδιά σου βρίσκονται,
αυτά όποιος θα τα μυρισθεί τα χρόνια του δεν τελειώνουν.
./.
Θυσία σου να γίνω, να σε χαρώ, του μενεξέ μυροβόλημα,
όταν πονάει η καρδούλα μου, για πιάσου στο λαιμό μου (αγκάλιασέ με).
./.
Γράμμα γράφω και σου στέλνω με της καρδιάς το αίμα,
εσύ κόψε και στείλε με του στηθοκαλύμματός σου το κορδόνι.
./.
Στα θερινά λιβάδια μην τριγυρνάς, αγάπη μου χωρίς εμένα,
κι απ’ όλα τα νερά μην πίνεις, κάποιο έχει βδέλλα.
./.
5.Κοτσιχτόν.
(Στίχος δεκαπεντασύλλαβος, ρυθμός 9/8)
Τραγούδι: Ιωαννίδης Γιώργος
Λύρα: Ιωαννίδης Λάζος
Νταούλι: Νικολαΐδης Παντελής
Πίνω έναν, πίνω δύο, πίνω τρία και μεθώ
κι ασ’ σή ≤έρας το κορτσόπον να γλυτώνω ´κ επορώ.
./.
Επωδός:
Λάχανα, πουλί μ’, λάχανα ’ς σο πέραν τη μαχαλάν,
με τα ≤έρâ σ’ εποίκες α’, ´ς εμέν μ’ ευρίκ’ς μαχανάν.
./.
Το ρα≤ίν ≤ιονίεται παίρ’ ο ήλιον λύεται,
εγώ τηνάν αγαπώ ´ς σα μακρά ευρίεται.
./.
Επωδός: (Επανάληψη)
./.
Νεοελληνική απόδοση:
Πίνω ένα (ποτό), πίνω δύο, πίνω τρία και μεθώ,
κι απ’ της χήρας το κοριτσάκι να γλιτώσω δεν μπορώ.
./.
Επωδός:
Λάχανα πουλί μου λάχανα στον πέρα μαχαλά,
με τα χέρια σου το έκανες, σε μένα μη βρίσκεις αιτία.
./.
Το βουνό χιονίζεται, βγαίνει ο ήλιος λιώνει,
εγώ αυτήν που αγαπώ μακριά στα (ξένα) βρίσκεται.
./.
Επωδός: (Επανάληψη)
./.
6.Ομάλι(ν).
(Στίχος δεκατετρασύλλαβος, ρυθμός 9/8)
Τραγούδι: Παπαγιαννίδης Πόλιος
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Νταούλι: Κοπαλίδης Παναγιώτης
./.
Τ’ αρνί μ’ ασ’ την Πράσαρην, εγώ ασ’ την Γαράσαρην,
έλα σέβντα μ’ χαμελά, το καρδόπο μ’ ας γελά.
./.
Ακεί πέραν χάνιν εν’, αν λαλείς με λάλει με,
χάιτ’ ας πάμ’ ´ς τ’ εμέτερα, ους τ’ εκεί ομάλιν έν’.
./.
Ακεί πέραν είν’ θερία, κόρη εσύ εσέν ωρία,
Παλτζανότ’κα ®κύλ’ παιδία φυγαδιάζ’νε σε ´ς σ’ ορμία.
./.
Νεοελληνική απόδοση:
Η αγάπη μου είναι από την Πράσαρη κ’ εγώ απ’ τη Γαράσαρη,
έλα αγάπη μου χαμηλά, η καρδούλα μου να γελάσει.
./.
Εκεί πέρα χάνι είναι, αν είναι να με καλέσεις, κάλεσέ με,
έλα ας πάμε στα δικά μας (στο σπίτι μου) μέχρι εκεί ίσιωμα είναι.
./.
Εκεί πέρα είναι θηρία, κόρη τον εαυτό σου πρόσεχε,
από την Πάλτζανα αθεόφοβα παιδιά, θα σε φυγαδεύσουν στα ρέματα.
./.
7.Τσαραχότ’
Κεμανέ: Καλιοντζίδης Μιχάλης
Ουτί: Παπαδοπούλου Κατερίνα
Νταούλι: Κοπαλίδης Παναγιώτης
8.Ομάλ’ (διπλόν)
Κεμανέ: Καλιοντζίδης Μιχάλης
Ουτί: Παπαδοπούλου Κατερίνα
Νταούλι: Κοπαλίδης Παναγιώτης
9.Γιουβαρλαντούμ’
Κεμανέ: Καλιοντζίδης Μιχάλης
Ουτί: Παπαδοπούλου Κατερίνα
Νταούλι: Κοπαλίδης Παναγιώτης
10.Φόνα*.
(Στίχος δεκασύλλαβος, ρυθμός 7/8)
Τραγούδι: Σοφιανίδης Γιώργος
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
Ε, Φόνα, Φόνα, κόρ’ καρδεφόνα,
´ς σ’ οσπίτ’-ι- σ’ έρθα, παραβραδäστα.
Λαλείς και παίρτς με κι απέσ’ ´κι βάλτς με,
απέσ’ κι αν βάλτς με, κάθκα ´κι λές με.
Κάθκα κι αν λές με, σκαμνίν ´κι δί’ς με,
σκαμνίν κι αν δί’ς με, τραπέζ’ ´κι θέκ’ς με.
Τραπέζ’ κι αν θέκ’ς με, φαείν ´κι δί’ς με,
φαείν κι αν βάλτς με, χουλιάρ’ ´κι φέρτς με.
Χουλιάρ’ κι αν φέρτς με, αρ’, φα ´κι λές με,
αρ’ φα κι αν λές με, μένον ´κι λές με.
Μένον κι αν λές με, κρεβάτ’ ´κι στρώντς με,
κρεβάτ’ κι αν στρώντς με, κοιμού ´κι λές με.
Κοιμού κι αν λές με, μαναχόν θέκ’ς με,
έλα μη αφήντς με ´ς ση μανα≤ίαν.
Φίλεμαν έπαρ’, φίλεμαν δός με (δις).
Ε, Φόνα, Φόνα κόρ’ καρδεφόνα,
’ς σην πόρτα σ’ έρθα, παραβραδäστα.
./.
*Όνομα γυναικείο, πιθανόν χαϊδευτικό του ονόματος Περσεφόνη.
Κατ’ άλλους φόνισσα.
Νεοελληνική απόδοση:
Ε, Φόνα, Φόνα, κόρη που καις καρδιές,
στο σπίτι σου ήρθα, με βρήκε η νύχτα.
Καλείς και με παίρνεις και μέσα δε με βάζεις,
μέσα κι αν με βάλεις, κάθισε δεν μου λες.
Κάθησε κι αν μου πεις, κάθισμα δεν μου δίνεις
κάθισμα κι αν μου δίνεις, τραπέζι δε στρώνεις.
Τραπέζι κι αν μου στρώνεις, φαΐ δεν μου δίνεις,
φαΐ κι αν μου βάλεις, κουτάλι δεν μου φέρνεις.
Κουτάλι κι αν μου φέρεις, τελικά, φάγε δεν μου λες,
τελικά φάγε κι αν μου λες, μείνε δεν μου λες.
Μείνε κι αν μου λες, κρεβάτι δεν μου στρώνεις,
κρεβάτι κι αν μου στρώνεις, κοιμήσου δεν μου λες.
Κοιμήσου κι αν μου λες, μοναχό μου με βάζεις,
έλα, μη μ’ αφήνεις στη μοναξιά μου.
Φίλημα πάρε, φίλημα δόσε μου.
Ε, Φόνα, Φόνα, κόρη που καις καρδιές,
στην πόρτα σου ήρθα, με βρήκε η νύχτα.
11.Αρμενίτ’σσας.
(Στίχος δεκαπεντασύλλαβος, ρυθμός 5/8)
Τραγούδι: Θεοδοσιάδης Κώστας
Λύρα: Θεοδοσιάδης Κώστας
Νταούλι: Νικολαΐδης Παντελής
Γιά έλα γιά θα έρχουμαι, γιά το ποτάμ’ θα σκίζω,
γιά το μαντίλι σ’ στείλο με, τα δäκρâ μ’ να σπογγίζω.
./.
Τερώ, τερώ, ´κι φαίνεσαι, πουδέν ’κι φανερούσαι,
άγριον κι ανημέρωτον, ατζά ´κι θα ημερούσαι;
./.
´Σ σα ρά≤ια, ρά≤ια λάσκουμαι, ’ς σα παρχαρόπα μένω,
κάθουμαι απάν’ ´ς σο μεσοστράτ’, τ’ αρνόπο μ’ αναμένω.
./.
’Σ σ’ αλάτ’ αφκά μη κάθεσαι, στάζ’νε τ’ αλατοκλάδια,
χυμίγ’ κά’ τον κατέφορον κ’ έλα έμπα ’ς σην εγκάλια μ’.
./.
Νεοελληνική απόδοση:
Ή έλα, ή θα έρθω, ή το ποτάμι θα διασχίσω,
ή το μαντίλι σου στείλε μου, τα δάκρυά μου να σκουπίσω.
./.
Κοιτάζω, κοιτάζω δεν φαίνεσαι, πουθενά δεν φανερώνεσαι
άγριο κι ανημέρωτο, άραγε δεν θα εξημερωθείς;
./.
Στα βουνά, στα βουνά τριγυρνώ, στα θερινά λειβαδοτόπια μένω,
κάθομαι πάνω στη μέση του δρόμου, την αγάπη μου περιμένω.
./.
Στο έλατο κάτω μην κάθεσαι, στάζουν τα ελατόκλαδα,
κατρακύλα τον κατήφορο κ’ έλα μπες στην αγκαλιά μου.
./.
12.Καβαζίτας.
(Στίχος δεκαπεντασύλλαβος, ρυθμός 5/8)
Τραγούδι: Ιωαννίδης Γιώργος
Λύρα: Νικολαΐδης Γιάννης
Νταούλι: Νικολαΐδης Παντελής – Φωτιάδης Παύλος
Καβαζίτα μ’, άκλερε, τ’ ουδάρτς εμελίασεν
άλειψον α’ βούτορον, ας λαρούται αγλήγορα.
Καβαζίτα μ’ τ’ άλογο σ’, το μέγαν το θερίον,
τ’ έναν τ’ αντζίν αθε κοτσόν, κοτσοπατεί και πάει,
τ’ έναν τ’ ομμάτ’ν αθε στραβόν, και τ’ άλλο ξάι ´κ ελέπει.
Καβαζίτα μ’ ´ς ση Γιάννε τα ≤öνâ ελίγανε,
τσοχτάν τ’ αγρέλαφα άλλο εσέν ´κ είδανε.
Καβαζίτα μ’ άκλερε, για πέει με κι ας μαθάνω,
άμον εσέν τον μαύρον ´ς σον κόσμον μη παθάνω.
./.
Νεοελληνική απόδοση:
Καβαζίτα μου, φτωχέ – ταλαίπωρε, η ουρά σου ψώριασε,
άλειψ’ την βούτυρο, ας θεραπευθεί γρήγορα.
Καβαζίτα μου, τ’ άλογό σου, το τρανό το θηρίο,
το ένα του πόδι είναι κουτσό και κουτσοπατάει και πάει,
το ένα του το μάτι είναι στραβό και το άλλο δεν βλέπει καθόλου.
Καβαζίτα μου, στου Γιάννη τα χιόνια έλιωσαν,
εδώ και πολύ καιρό τα άγρια ελάφια άλλο εσένα δεν είδανε.
Καβαζίτα μου, φτωχέ – ταλαίπωρε, για πες μου κι ας μάθω,
όπως εσένα το δυστυχή στον κόσμο να μην πάθω.
./.
13.Τσοκμέ
Κλαρίνο: Παπαναστασίου Βαγγέλης
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
14.Λέτσι
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Νταούλι: Κοπαλίδης Παναγιώτης
15.Λετσίνα
Λύρα: Καλιοντζίδης Μιχάλης
Νταούλι: Κοπαλίδης Παναγιώτης
16.Ξανθόν κορίτσ’
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
17.Ξανθόν κορίτσ’(Αργυρούπολης)
Λύρα: Φωτιάδης Κώστας
Νταούλι: Νικολαΐδης Παντελής
18.Έταιρε1 ή Έτερε2.
(Στίχος δεκατετρασύλλαβος, ρυθμός 5/8)
Ταγούδι: Παρχαρίδης Αλέξης
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
Έταιρέ μ’ πέρνιξόν με το τσαρκούλι μ’ δίγω σε,
το τσαρκούλι σ’ ´κι θέλω, άλλο τάγμαν τάξον με.
Έταιρέ μ’ πέρνιξόν με, το ζωνάρι μ’ δίγω σε,
το ζωνάρι σ’ ´κι θέλω, άλλο τάγμαν τάξον με.
Έταιρέ μ’ πέρνιξόν με, το βραχäλι μ’ δίγω σε,
το βραχäλι σ’ ´κι θέλω, άλλο τάγμαν τάξον με.
Έταιρε πέρνιξόν με, το μαντήλι μ’ δίγω σε,
το μαντήλι σ’ ´κι θέλω, άλλο τάγμαν τάξον με.
Έταιρε μ’ πέρνιξόν με, το λετσέκι μ’ δίγω σε,
το λετσέκι σ’ ´κι θέλω, άλλο τάγμαν τάξον με.
1. Έταιρος (αρχ. εταίρος) = σύντροφος
2. Έτερος = ο άλλος
./.
Νεοελληνική απόδοση:
Έταιρέ μου, πέρασέ με (απέναντι στο ποτάμι) το τσεμπέρι μου σου δίνω,
το τσεμπέρι σου δεν το θέλω, άλλο τάμα τάξε μου.
Έταιρέ μου, πέρασέ με, το ζωνάρι μου σου δίνω,
το ζωνάρι σου δεν το θέλω, άλλο τάμα τάξε με.
Έταιρέ μου, πέρασέ με, το βραχιόλι μου σου δίνω,
το βραχιόλι σου δεν το θέλω, άλλο τάμα τάξε μου.
Έταιρέ μου, πέρασέ με, το μαντήλι μου σου δίνω,
το μαντήλι σου δεν το θέλω, άλλο τάμα τάξε με.
Έταιρέ μου, πέρασέ με, το κεφαλομάντιλό μου σου δίνω,
το κεφαλομάντιλό σου δεν το θέλω, άλλο τάμα τάξε μου.
./.
19.Τάμσαρα (Νικόπολη)
Ζουρνά: Γαλετσίδης Σπύρος
Νταούλι: Γευγελής Γιώργος
20.Τσίπουλ, τσίπουλ*.
(Στίχος δεκατετρασύλλαβος, ρυθμός 5/8)
Τραγούδι: Ιωακειμίδης Μπάμπης
Κεμανέ: Φωτιάδης Γιάννης
Νταούλι: Νικολαΐδης Παντελής
Τσίπουλ,τσίπουλ τό νερόν, παρακαλώ τον Θεόν,
κι ασ’ ση γης την καμονήν, παίρω εγώ υπομονήν.
./.
Τσίπουλ, τσίπουλ το νερόν τρέχ’ ´ς σ’ ορμίν κυλίεται,
το μικρόν τ’ εμόν τ’ αρνίν ´ς σην καρδία μ’ ευρίεται.
./.
Τσίπουλ, τσίπουλ το νερόν, ´ς σο πεγάδ’ αφκά καικά,
το σαρίν τ’ εμόν τ’ αρνίν, παίρ’ ατο και κείμαι κά’.
*Τσίπουλ, τσίπουλ = εκφράζει το θόρυβο του νερού που τρέχει.
(ρήμα: σιπουρίζω).
./.
Νεοελληνική απόδοση:
Τσίπουλ, τσίπουλ το νερό, παρακαλώ το Θεό,
κι από της γής το κάψιμο – βάσανο, παίρνω εγώ υπομονή.
./.
Τσίπουλ, τσίπουλ το νερό, τρέχει, στο ρυάκι κυλάει,
η μικρή δική μου αγάπη στην καρδιά μου βρίσκεται.
./.
Τσίπουλ, τσίπουλ το νερό, κάτω στη βρύση,
το ξανθό το δικό μου το κορίτσι το παίρνω και πλαγιάζω.
./.
21.Χαλάι
Λύρα: Καλιοντζίδης Μιχάλης
Ουτί: Παπαδοπούλου Κατερίνα
Νταούλι: Κοπαλίδης Παναγιώτης
22.Κόνιαλι
Ζουρνάς: Τσαπανίδης Γιώργος
Νταούλι: Γευγελής Γιώργος
23.Μαντήλια
Κεμανέ: Πουλαντζακλής Γιώργος
Ουτί: Κασούρας Βασίλης
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
24.Μωμοέρια*.
(Στίχος δεκαπεντασύλλαβος, ρυθμός 2/4 ή 4/8)
Τραγούδι: Σοφιανίδης Γιώργος
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Φλογέρα: Σοφιανίδης Γιώργος
Νταούλι: Κοπαλίδης Παναγιώτης
Τα μωμοέρια εξέβανε τα Φώτα τ’ Αγιαννί,
Ατείν’ χωρία λάσκουνταν αρ’ άμον παλαλοί.
./.
Μωμόερος θα ´ίνουμαι και με τα γολγονόπα,
θα λάσκουμαι μεσανυχτί’ και ´γνεφίζω κορτσόπα.
./.
Μωμόερος θα ´ίνουμαι, πάντα πασκείμ’ θα είμαι;
θα βγάλω τα διαβολικά μ,’ και μετ’ εσέν θα κείμαι.
./.
Μωμόερος θα ´ίνουμαι και θα μωμογερεύω,
τα έμορφα τα κορτσόπα όλâ θα καντουρεύω.
./.
Τα μωμοέρια εξέβανε τα Φώτα τ’ Αγιαννί’,
ναϊλλοί τη μαυρομάνναν ατ’ εμάς που ´κι θ’ ανοί’.
./.
*Μωμογέρια (τα), μωμόγερος (ο) (το αρχ. Μώμος και το γέρος) = ο μεταμφιεσμένος για τις θεατρικές παραστάσεις του 12ημέρου.
Νεοελληνική απόδοση:
Οι μωμόγεροι βγήκανε τα Φώτα τ’ Αγιαννιού,
αυτοί χωριά περιφέρονται, όπως οι τρελοί.
./.
Μωμόγερος θα γίνω με τα κουδουνάκια (σφαιρικά),
θα περιφέρομαι τα μεσάνυχτα και θα ξυπνάω κοριτσάκια.
./.
Μωμόγερος θα γίνω, πάντα μήπως θα είμαι;
θα βγάλω τα διαβολικά μου (μεταμφίεση διαβόλου) και με σένα θα πλαγιάσω.
./.
Μωμόγερος θα γίνω και θα μωμογερέψω (θα μετάσχω στα δρώμενα των μωμόγερων)
τα όμορφα τα κοριτσάκια όλα θα τα ξεγελάσω.
./.
Οι μωμόγεροι βγήκανε τα Φώτα τ’ Αγιαννιού,
αλίμονο στην άτυχη μάνα του, εμάς που δεν θ’ ανοίξει (πόρτα).
./.
Τραγούδια
Τραγούδια και σκοποί του Πόντου CD 4
1.Θανατί’ Λάγγεμαν
Λύρα: Φωτιάδης Κώστας
Ζουρνά: Νικολαΐδης Παντελής
Νταούλι:Νικολαΐδης Παντελής – Φωτιάδης Παύλος
2. Κωσταντίν Σάββας
Λύρα: Φωτιάδης Κώστας
Νταούλι:Νικολαΐδης Παντελής – Φωτιάδης Παύλος
3.Ξανθόν Κορίτσ’
Λύρα: Φωτιάδης Κώστας
Ζουρνά: Νικολαΐδης Παντελής
Νταούλι:Νικολαΐδης Παντελής – Φωτιάδης Παύλος
4.Ξανθόν Κορίτσ’ Λαγγευτόν
Λύρα: Φωτιάδης Κώστας
Νταούλι:Νικολαΐδης Παντελής – Φωτιάδης Παύλος
5.Μονόν χορόν
Λύρα: Φωτιάδης Κώστας
Ζουρνά: Νικολαΐδης Παντελής
Νταούλι:Νικολαΐδης Παντελής – Φωτιάδης Παύλος
6.Κοριτσί’ χορόν
Λύρα: Φωτιάδης Κώστας
Ζουρνά: Νικολαΐδης Παντελής
Νταούλι:Νικολαΐδης Παντελής – Φωτιάδης Παύλος
7.Στενά Δρομόπα
Λύρα: Φωτιάδης Κώστας
Ζουρνά: Νικολαΐδης Παντελής
Νταούλι:Νικολαΐδης Παντελής – Φωτιάδης Παύλος
8.Μαύρον Πεγάδ’
Λύρα: Φωτιάδης Κώστας
Ζουρνά: Νικολαΐδης Παντελής
Νταούλι:Νικολαΐδης Παντελής – Φωτιάδης Παύλος
9.Τυφρών
Λύρα: Φωτιάδης Κώστας
Ζουρνά: Νικολαΐδης Παντελής
Νταούλι:Νικολαΐδης Παντελής – Φωτιάδης Παύλος
10.Πατούλα
Ζουρνά: Κουτούζογλου Αβραάμ
Νταούλι: Γευγελής Γιώργος
11.Σαμψόν
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Νταούλι: Κοπαλίδης Παναγιώτης
12.Κοτς
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Νταούλι: Νικολαΐδης Παντελής
13.Τριπάτ’
Λύρα: Νικολαΐδης Γιάννης
Νταούλι: Νικολαΐδης Παντελής
14.Ντολμέ
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
15.Μουζενίτ’κον
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
16.Αρματσούκ’
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Νταούλι: Κοπαλίδης Παναγιώτης
17.Τούρι
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Κλαρίνο: Παπαναστασίου Βαγγέλης
Νταούλι: Νικολαΐδης Παντελής
18.Διπλόν Κοτς ή Τίταρα
Λύρα: Αμαραντίδης Γιώργος
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
19.Κελ Κιτ
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Νταούλι: Κοπαλίδης Παναγιώτης
20.Χάλα Χάλα
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Νταούλι: Κοπαλίδης Παναγιώτης
21.Μηλίτσα
Λύρα: Καρασαββίδης Δημήτρης
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
22.Μητερίτσα.
(ρυθμός 2/4 ή 4/8)
Τραγούδι: Καλιοντζίδης Μιχάλης
Λύρα: Καλιοντζίδης Μιχάλης
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
Μητερίτσα μου γλυκιά, έχω μια αγαπητικιά,
άσπρη, άσπρη σαν το γάλα, μαλακή σαν το βαμβάκι.
./.
Κίνησα να πάω το βράδυ, μ’ έπιασε ψιλή βροχή,
το Θεό παρακαλούσα να την εύρω μοναχή.
./.
Μητερίτσα μου γλυκιά βρήκα μια αγαπητικιά,
στον μπακάλη, στον τσαγκάρη, αχ, να ´ρθει στο παλικάρι.
./.
23.Θύμιγμαν*.
(Στίχος δεκαπεντασύλλαβος, ρυθμός 4/4)
Τραγούδι: Παρχαρίδης Αλέξης
Λύρα: Αμαραντίδης Γιώργος
Νταούλι: Κοπαλίδης Παναγιώτης
Εφτά ζευγάρâ και το τεκ’ κρατούνε τα λαμπάδας
η νύφε εσέβεν ´ς σον χορόν με τσοι παρανυφάδας.
./.
Ο ποπάς με το θυμιαντόν ευλογίζ’ τα ζευγάρâ,
και ´ς σο χορόν ο λυριτζής γλυκέα παίζ’ τοξάρâ.
./.
Να ζει η νύφε κι’ ο γαμπρόν, κουμπάρον και κουμπάρα,
να ζούνε κι όλ’ οι καλεσμέν’ οσήμερον π’ εχάραν.
./.
* Θήμιγμαν, θήμισμαν, ή θήμιμαν (το) = η πράξη του θημίζειν, από το αρχαίο φημίζω = διασπείρω φήμες = χορεύω το γαμήλιο χορό μαζί με τους νεονύμφους.
Νεοελληνική απόδοση:
Εφτά ζευγάρια και ο μονός (άγαμος) κρατούνε τις λαμπάδες,
η νύφη μπήκε στο χορό με τις παράνυφες.
./.
Ο παπάς με το θυμιατό ευλογεί τα ζευγάρια,
και στο χορό ο λυράρης γλυκιές τραβάει δοξαριές.
./.
Να ζήσει η νύφη και ο γαμπρός, ο κουμπάρος κι η κουμπάρα,
να ζούνε κι όλοι οι καλεσμένοι σήμερα που χάρηκαν.
./.
24.Κοτσαγκέλ’.
(Ρυθμός 7/8)
Τραγούδι: Αμαραντίδης Γιώργος
Λύρα: Αμαραντίδης Γιώργος
Νταούλι: Ευφραιμίδης Γιάννης
Ξένε μ’, ξενιτεμένε μ’ κι’ ανεγνώριμε μ’,
που πορπατείς ´ς τα ξένα, ´ς τα ξένα, ´ς τα ανεγνώριμα.
./.
Εγώ σ’ αυτόν τον κόσμον υπαντρεύτηκα,
και πήρα φραγκοπούλαν που ήταν μάγισσα.
./.
Μαεύ’ όλôν τον κόσμο και τη θάλασσαν,
εμάεψεν κι εμέναν τον ξένον τον αλόξενον.
./.
Νεοελληνική απόδοση:
Ξένε μου ξενιτεμένε μου και άγνωστέ μου,
που περπατάς στα ξένα, στα ξένα στα μακρινά και άγνωστα.
./.
Εγώ σ’ αυτό τον κόσμο παντρεύτηκα
και πήρα φραγκοπούλα που ήταν μάγισσα.
./.
Μαγεύει όλο τον κόσμο και την θάλασσα,
μάγεψε κ’ εμένα τον ξένο, τον παντελώς ξένο.
./.
21 Ιουνίου, 2012
Ioannis K. Charitides
Ioannis K. Charitides
Pontiakilelapa's Blog 