Μιθριδάτης Στ’ Ευπάτωρ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

 Ο Μιθριδάτης ΣΤ΄ Ευπάτωρ Διόνυσος (132 π.Χ. Αμάσεια-63 π.Χ. Παντικάπαιον) ήταν βασιλέας του Βασιλείου του Πόντου από το 120 έως το 63 π.Χ. Άτομο με ελληνοπερσική παιδεία, έμεινε στην ιστορία ως ένας από τους πλέον επιτυχημένους αντιπάλους των επεκτατικών βλέψεων των Ρωμαίων της ύστερης περιόδου της ρωμαϊκής δημοκρατίας.

Πίνακας περιεχομένων

    1 Βίος

    2 Σαρμάτες και ελληνικές πόλεις της Ταυρικής

Βίος

Αργυρό νόμισμα με την κεφαλή του Μιθριδάτη Στ Ευπάτορα. Εμφανής η προσπάθεια του καλλιτέχνη νααποδώσει χαρακτηριστικά του Μεγάλου Αλεξάνδρου, βάσει της υποθετικής του καταγωγής από τον Αλέξανδρο από την πλευρά της μητέρας του και της ελληνιστικής προπαγάνδας του Βασιλείου του Πόντου.

Βάσει της αφήγησης του Στράβωνα ο Μιθριδάτης φαίνεται ότι μεγάλωσε μαζί με νέους συντρόφους ισχυρών οικογενειών του Πόντου. Φέρεται, επίσης, ότι έλαβε σημαντική εκπαίδευση στην πολεμική τέχνη και τη ρητορική. Δεδομένου ότι ο πατέρας του πέθανε όταν ο Μιθριδάτης ήταν ακόμα νεαρό αγόρι, την αντιβασιλεία ασκούσε, όσο ήταν νέος, η μητέρα του βασίλισσα Λαοδίκη.

Όταν στέφθηκε βασιλέας, ο 6ος κατά σειράν του οίκου των Μιθριδατιδών, προσπάθησε και κατόρθωσε να επεκτείνει το βασίλειό του, αναλαμβάνοντας τον έλεγχο της Αρμενίας και της Κολχίδας, με τη νίκη του στρατηγού του Διόφαντου επί των Ρωξολάνων, των θρυλούμενων προγόνων των Ρώσων και την καταστολή της εξέγερσης του σκύθη Σαύμακου, κατά του κληροδοτήματος του βασιλείου στον Μιθριδάτη από τον Παιρισάδη Ε’.

Προβάλλοντας γενικά την εικόνα του υπέρμαχου του Ελληνισμού υποκίνησε την κοινωνική εξέγερση ελληνικών πόλεων που βρισκόταν υπό ρωμαϊκή κατοχή Μετά από τις πρώτες του επιτυχίες, μάλιστα σε μικρή Αρμενία και Κολχίδα αποφάσισε να εκδιώξει τους Ρωμαίους από τη Μικρά Ασία. Προσπαθώντας να αποτρέψει την περαιτέρω διείσδυση των Ρωμαίων στη μικρασιατική χερσόνησο κήρυξε το 88 π.Χ. τον πόλεμο κατά των Ρωμαίων (Α’ Μιθριδατικός πόλεμος). Η γενικευμένη σύρραξη, καθώς οι περισσότερες ελληνικές πόλεις της δυτικής Μικράς Ασίας συμμάχησαν μαζί του, όπως και πλήθος πόλεων στη νότια βαλκανική τελείωσε το 85 π.Χ. με τη συνθήκη της Δαρδάνου του Ελλησπόντου. Ο Μιθριδάτης έγινε φόρου υποτελής στη Ρώμη, παρέδωσε το στόλο του και πλήρωσε πολεμική αποζημίωση.

Ο Β’ Μιθριδατικός πόλεμος ξεκίνησε με την εισβολή των Ρωμαίων στο βασίλειο του Πόντου και έληξε με νίκη του Μιθριδάτη Στ’ και απώθηση των Ρωμαίων. Ο Γ’ Μιθριδατικός πόλεμος ξεκίνησε το 73 π.Χ. με αφορμή το κληροδότημα του βασιλείου της Βιθυνίας στους Ρωμαίους από τον Νικομήδη Δ’. Αρχικά τα ποντιακά στρατεύματα νίκησαν τους Ρωμαίους στη Χαλκηδόνα, απέναντι από την Κωνσταντινούπολη. Ακολούθως ο Μιθριδάτης ηττήθηκε από τον Λούκουλλο έξω από την Κύζικο και κατόπιν από τον Πομπήιο. Στη συνέχεια προσπάθησε να αναδιοργανώσει το στρατό του στο βασίλειο του Βοσπόρου. Ωστόσο, η εξέγερση του γιου του Φαρνάκη Β’ και η αδυναμία του να βρει λύσεις τον οδήγησαν στην αυτοκτονία. Πέθανε στο Παντικάπαιο το 63 π.Χ. Παραδίδεται πως η σορός του μεταφέρθηκε στη Σινώπη και τάφηκε με τις δέουσες τιμές από τον ίδιο τον Πομπήιο.

Σαρμάτες και ελληνικές πόλεις της Ταυρικής

Ο Μιθριδάτης Στ’ πέραν της εξέγερσης προς τον μεγάλο αντίπαλο, τη ρωμαϊκή δημοκρατία, προσπάθησε και το κατόρθωσε εξαιτίας της στρατωτικής του ανωτερότητας να απελευθερώσει τις ελληνικές πόλεις της επικράτειας της κριμαϊκής χερσονήσου από την πίεση των σκυθών Σαρματών (Σαυροματών). Ωστόσο, αντιλαμβανόμενος τη διαρκή ανάλωση ζωτικών πόρων που απαιτούσε η οποιαδήποτε προσπάθεια να διατηρηθούν οι Σαρμάτες μακριά από τις ελληνικές πόλεις της Ταυρικής οδηγήθηκε στην τακτική της ειρήνευσης και των φιλικών σχέσεων μαζί τους.

Ο Μιθριδάτης στις διαπραγματεύσεις επέβαλε την προσωπικότητά του αντλώντας από την καταγωγή του. Από την πλευρά του πατέρα του οι πρόγονοί του έφθαναν ως τον Κύρo και τον Δαρείο, ενώ από την πλευρά της μητέρας του ως τον Μέγα Αλέξανδρο. Πέραν τούτου ήταν ικανότατος ιππέας και κυνηγός, ιδιότητες εξαιρετικές όταν σχετίζεται κανείς με ασιάτες ιππείς όπως οι Σαρμάτες. Πέραν, ωστόσο της προσωπικής γοητείας που πιθανώς ασκούσε ο Μιθριδάτης, ενίσχυσε περαιτέρω τους δεσμούς φιλίας παντρεύοντας τις κόρες του με αρχηγούς των Σαρματών, προσφέροντάς τους παράλληλα πλούσια δώρα. Αποτέλεσμα αυτής της συνειδητής πολιτικής του ήταν να αντιπροσωπεύονται όλες οι περιοχές του Πόντου στο στράτευμά του και να έχει σχεδόν ανεξάντλητες εφεδρείες στους επερχόμενους πολέμους.

Γενικότερα οι πηγές που διαθέτουμε παραδίδουν διαρκώς τους Σαρμάτες ως συμμάχους του. Τούτο υποδεικνύει ότι μετά τις αρχικές εχθροπραξίες εγκαθιδρύθηκαν φιλικές σχέσεις αμοιβαίου οικονομικού και πολιτικού ενδιαφέροντος. Αναμφίβολα οι Σαρμάτες χρειάζονταν τα είδη που κατασκευάζονταν και γίνονταν αντικείμενο εμπορικής εκμετάλλευσης στις ελληνικές πόλεις της Μαύρης θάλασσας.

Εκτός από επαναστάτης ενάντια στο ρωμαϊκό ζυγό ήταν και πολυμαθέστατος. Μιλούσε περίπου είκοσι γλώσσες της εποχής. Είχε δε στη δούλεψή του και τον Κρατεύα, τον πιο διάσημο ριζοτόμο (είδος φαρμακοποιού) της αρχαιότητας. Αυτός ήταν που του παρασκεύασε το περίφημο μιθριδάτειο έκλειγμα, ένα δυσώδες μείγμα 56 συστατικών, ως αντίδοτο σε κάθε γνωστό δηλητήριο. Ο Μιθριδάτης έπαιρνε συχνά μικρές δόσεις από αυτό και πιθανόν έτσι γλίτωνε από τις δηλητηριάσεις. Κάπως έτσι γεννήθηκε ο όρος μιθριδατισμός.